Een prachtig eiland qua natuur, de beste sterrenhemel die je je maar kan voorstellen, objecten staan er 25 graden hoger dan in Nederland: alle ingrediënten voor een absolute topvakantie. En dat is het ook geworden! Hieronder het verslag dat ik schreef direct na terugkomst:

Net terug van een schitterende week La Palma, een prachtig eiland en één van de beste waarneemstekken die voor de gewone sterveling bereikbaar zijn. Het was geweldig, en ondanks dat ik slechts 2 nachten heb waargenomen i.v.m het weer was het 100% de moeite waard en zeker voor herhaling vatbaar! Hierbij een verslagje van de afgelopen week.

Op vakantie met een 25cm Dobson naar La Palma: het summum voor de visuele waarnemer! Eindelijk was het na lang, lang, lang wachten zover. We stonden met de hele groep (Michael, Yvonne, Maayke, kleine Pim, Nop, Demelza, Steem en Eric) voor de incheckbalie. Speciaal voor deze vakantie heb ik een 25cm reisdobson gemaakt die als handbagage in het vliegtuig mee zou moeten kunnen. Dat lukte zonder problemen, mijn trolley met Propdob ging even door de scanner en zonder verdere vragen of het openen van de koffer kon ik doorlopen.

Na een vlucht van ongeveer 4,5uur maakten we een prachtige landing op het leuke kleine vliegveld van La Palma. Uitstappen met een trap is altijd leuker dan door zo’n slurf. Huurauto’s in en op weg naar de huisjes. We kwamen in het donker aan, maar helaas was het de eerste nacht volledig bewolkt. Op zich vond ik dat niet eens zo vervelend, want ik was best moe van de reis. Om van Maayke en Pim nog maar niet te spreken!

De volgende avond hing er nog steeds bewolking op de hoogte waar onze huisjes stonden dus besloten we met de auto’s naar het hoogste punt van het eiland te rijden: de Roque de los Muchachos. Eerder die dag waren we er al geweest om van het schitterende uitzicht te genieten en een wandelingetje te maken. Verbrand tot op het bot door de extreem felle zon, maar dat mocht de pret niet drukken. Er stond trouwens nog een man om onduidelijke redenen met een tamme raaf op de parkeerplaats (om toeristen te vermaken?). Prachtig beest.
Maar goed: de nacht. De donkere, kronkelige rit van een uur naar boven was al een beleving op zich. Zodra we door de dikke laag bewolking heen reden openbaarde zich direct de onwaarschijnlijk donkere hemel van La Palma. Vanuit de auto knalde de wintermelkweg je al tegemoet en ook het zodiakale licht was direct te zien. Orion hoger dan ik ooit zag en verschillende deepskyobjecten al zichtbaar met het blote oog. En dan vanuit een rijdende auto met groot licht aan! Dat beloofde wat!

Boven op de top werd die belofte volledig waar gemaakt. Nog nooit zag ik de wintermelkweg zo goed als op die plek. Structuren, stofbanden; het leek Schutter in Frankrijk wel! De Dobsons werden opgesteld en ik nestelde me op een beschut plekje één “verdieping” lager dan de rest. Lekker uit de wind, ongeveer een meter van een honderden meters diepe afgrond en vrij zicht op de zuidelijke horizon. En met vrij zicht bedoel ik ook vrij zicht. Objecten die ik helemaal niet op mijn waarneemlijstje heb gezet “omdat ze toch maar 1 graad boven de horizon uit piepen” waren perfect te zien, met structuur. Gekkenwerk! Die eerste nacht heb ik ook alleen maar gevuld met ademloos afscannen van de hemel. Geen lijstje, niet te veel loggen, maar gewoon genieten, genieten en nog eens genieten. Enkele hoogtepunten:

Omega Centauri: ruim boven de horizon en belachelijk groot, helder en mooi.
Centaurus A: Bizar helder stelsel met brede stofband
NGC 4565, M42, M104, M51, NGC 1977, NGC 2024: allemaal niet te vergelijken met de beelden vanuit Nederland. Gewoon als foto’s.
Eta Carinae: nooit verwacht dat hij zo laag zichtbaar zou zijn maar het was een eitje.

Teveel op op te noemen, te veel om te loggen. Ik had daar op dat moment ook niet veel zin in. In schetsen wel! Ik heb een paar snelle schetsen gemaakt van eerder genoemde Centaurus A en Eta Carinae, later wat netter uitgewerkt (zie logs hieronder).
Ook ontzettend goed te zien was de Gegenschein, als een zachte ronde Melkweg-achtige gloed onder de kont van de Leeuw. Niks uitdaging, gewoon opvallend te zien.

Helaas was dit voor mij wel meteen de enige topnacht van de vakantie. Er was nog wel één goede halve nacht bij de huisjes zelf, maar die heb ik gemist omdat ik ben gaan slapen voordat het kraakhelder werd… Zul je net zien. Ik heb de laatste nacht voor vertrek nog wel een ochtend waargenomen. Geen topnacht (vanwege overvliegend Sahara-stof en straffe wind), maar alle objecten waren nog steeds beter te zien dan in Nederland. M8 en M20 waren bijvoorbeeld mooier dan ik ze in Frankrijk heb gezien.

Hieronder dan maar de kille lijst met waarnemingen, maar eerst wil ik toch nog Yvonne bedanken voor de perfect geregelde vakantie. Alles was helemaal in orde en Maayke en ik hebben zich de hele vakantie nergens druk over hoeven maken: aan alles was al gedacht. Helemaal top!!

De lijst:

14-03-2010, Roque de los Muchachos

NGC 2362 – Compacte hoop met een 60-tal heldere sterren in de vorm van een afgeronde driehoek. Precies in het midden schittert een knalheldere witte ster

NGC 5139 – Omega Centauri. Tja, hoe moet je dit omschrijven? Geen woorden voor! Zo gigantisch groot, zoveel sterren, zo ongelofelijk helder. Een enorme afgeplatte bol met tienduizenden sterretjes. Bizar!! Makkelijk te zien met het blote oog, prachtig door de TV76 van Eric, duizelingwekkend door de 25cm Dobson. (Ik schrijf dit hardop najoelend van de ervaring)

NGC 3372 – Eta Carinae. Toen ik het sterrenbeeld Vela boven de zuidelijke horizon zag staan besefte ik dat heel misschien deze nevel boven de horizon zou kunnen staan. En inderdaad, na even zoeken was hij praktisch OP de horizon te zien. En goed ook! Twee heldere korte vegen waren zichtbaar, de zuidelijkste opgesplitst in twee banen door een donker stoflaantje. Zwak was aan de westkant een zwakke diffuse waas te zien. Tussen die waas en de heldere delen van de nevel was hierdoor een brede donkere baan te zien. Geschetst.

NGC 3532 – Grote, uitgetrekte, langwerpige sterrenhoop in de vorm van een voetafdruk. Vol zwakke sterretjes. In de verrekijker al goed te zien pal naast Eta Carinae.

NGC 3293 – Leuk ding! Klein zeer compact hoopje met een stuk of 10-15 heldere sterren. Mooi!

NGC 4038/4039 – Antennestelsels. Bij lage vergroting een heldere vormeloze vlek naast het vierkant van de Raaf. Bij hogere vergroting te zien als een wazige kaasvlinder. Leuk duo. De 9mm TSWM geeft het mooiste beeld.

M83 – Groot rond stelsel. Heldere centrumpit. Begin van spiraalarmen, maar veel minder spectaculair dan ik had verwacht. Vreemd: eerste indruk was dat van een balkspiraal vanwege een oost-west verheldering door het centrum.

NGC 5128 – Centaurus A stelsel. Pal boven Omega Centauri staat één van de mooiste sterrenstelsels die ik ooit gezien heb. Een heldere afgeronde nevelvlek, dwars er doorheen (van oost naar west) een zeer brede donkere stofband. Midden in de band staat een heldere voorgrondster. Ten westen van die ster is perifeer een streep verheldering zichtbaar in de stofband. Geschetst.

15-3-2010, Een korte sessie dichtbij de huisjes. Als snel kwam dichte bewolking roet in het eten gooien:

NGC 1788 – Kleine nevelige vlek. Zwak sterretje in het midden, helderder ster pal ten westen ervan.

M78 – Schelpvormige nevelvlek om twee even heldere sterren. Waaiert opvallend ver uit naar het oosten. Een zwakker derde sterretje staat aan de oostrand nog net binnen de nevel.

B33 – Paardekopnevel. Eerst gezien door de 30cm Dobson van Michael, daarna ook gevonden met mijn eigen 25cm kijker i.c.m. een 22mm LVW en een Ultrablock filter. Ten oosten van Alnitak is NGC 2023 zeer duidelijk te zien als een ster met neveligheid er omheen. Pal daarboven is de inham van de Paardekop zichtbaar. Veel groter dan waar ik in eerste instantie naar zocht. Licht vermoeden dat de kop van het paard naar links kijkt. (blijkt later ook te kloppen)

NGC 2477 – Grote open hoop a la M11 en zeker zo mooi. Superveel sterren en hoe langer je kijkt, hoe meer zwakke achtergrondsterren loskomen. Ten zuiden van de hoop staat een zeer heldere ster. Uit de hoop zelf loopt aan de noordoostkant een rijtje sterren weg die iets helderder zijn dan de sterren in de hoop zelf.

NGC 2451 – Grote losse hoop met ongeveer 15 sterren. Ongeveer in het midden staat een felle oranje ster. Met wat fantasie lijkt de hoop op een soort slang die in een S-vorm ligt.

NGC 2359 – Thor’s Helmet. WAT een objct! Op het eerste gezicht een omega/sleutelgat-achtige vorm met de cirkel aan de noordwestelijke kant. De Ultrablock toont daar lange uitlopers/vleugels bij de zuid- en westzijde. Bizar, bizar, bizar!

NGC 2024 – Flame Nebula. Kort gezien vanwege binnenkomende bewolking. Zeer veel structuur, grote brede baan door het “blad”, één blad wordt duidelijk weer in tweeën gedeeld door nog een baan. Mooi!!

Vrijdagochtend 19 maart, de ochtend voor vertrek. Matige hemel vanwege Saharastof. Harde wind!

NGC 5986 – Bolhoopje in Lupus. Helder. Kern wat feller dan de buitenkant. Ster aan de oostrand.

NGC 6124 – Grote losse hoop met een 15-tal middelmatig heldere sterren. Beeldvullend in de 13mm LVW. Drie groepjes van enkele individuele sterren staan mooi in het midden van de hoop. Beetje vergelijkbaar met de opbouw van de gemiddelde bolhop, maar dan met veel minder sterren.

NGC 6231 – Mooie compacte, zeer heldere open hoop. Een stuk of 30 heldere sterren. De vorm doet me heel sterk denken aan een paardje dat naar het westen springt! Na langer kijken worden trouwens veel zwakke achtergrondsterren zichbaar. Heel erg leuk object.

NGC 6144 – Diffuse gloed, perifeer wat vlokkerig. Sterretje aan de westrand, zwakker sterretje ten noorden van de bolhoop.

M4 – Wow! Supermooie bolhoop. Losse structuur, volledig oplosbaar. Veel heldere sterren als een krans er omheen. Zeer mooi: een streep van sterren loopt dwars door de kern van noordoost naar zuidwest.

M80 – Kleine bolhoop, knalhelder. Centrum fel. Niet opgelost. Zwakker ronde gloed van sterretjes rondom de kern.

NGC 5829 – Bolhoop in Weegschaal. Erg mooi! Niet helder, maar wel heel groot. Met veel moeite zijn wat lossen sterren te zien, maar wat het zo mooi maakt is de grote diffuse gloed, niet zozeer de details.

NGC 6281 – Leuke open hoop in een zeer aparte V-vorm. Twee rijen van zes sterren staan onder een hoek van 90 graden te opzichte van elkaar, als een vliegende meeuw. Tussen de “vleugelpunten” zijn nog wat losse sterren te zien.

NGC 6242 – Losse grote hoop. Beetje noordoost-zuidwest georiënteerd. Heldere oranjeachtige ster aan de noordkant.

NGC 4559 – Stelsel. Grote ovale vlek. Enkele zwakke voorgrondsterren, helderste aan de noordzijde.

M8 – Lagunenevel. FANTASTISCH!! De nevelstructuren omsluiten de sterrenhoop volledig! Tussen de hoop en het helderste deel van de nevel loopt een zeer donkere band. Ook recht naar het noordwesten is een brede band te zien. Echt heel erg mooi!

M20 – Trifidnevel. Vlak voor de ochtenscheming nog even mee kunnen pakken. Eerste woord in mijn gedachten: lobben! In het centrum van de nevel staat een dubbelster in een duidelijk oost-west stofband. Ten westen van die dubbelster wordt de nevel opnieuw in tweeën gespleten door een noord-zuid georiënteerde baan. De zwarte banden vormen zo een T-vorm met de poot naar het oosten. Een prachtige finale van de vakantie!