Maandelijks archief: januari 2011

Een supernova in de vrieskou (2011B in NGC 2655)

Het zou een superkoude nacht worden in Lochem, dat wist ik van tevoren. Maar dat het ZO bar zou worden… Vooral de snijdende wind was vreselijk. Ondanks meerdere lagen kleding had ik het niet bepaald warm. Mijn wangen en mijn vingers waren verkleumd. Je kan helaas niet met handschoenen aan schetsen dus dat was even doorzetten. Waarom in vredesnaam? Nou, omdat er momenteel een supernova zichtbaar is in het sterrenstelsel NGC 2655. Heel zeldzaam is zo’n gebeurtenis niet, maar wel dat de supernova zo helder wordt dat je hem in een gemiddelde telescoop kan zien. Op dit moment heeft hij een helderheid van magnitude 12,8, dus al zichtbaar in telescopen van zo’n 12cm. In mijn 30cm kijker zou dat een makkie moeten zijn…
En inderdaad, zo gauw het stelseltje in beeld kwam knalde de supernova me tegemoet! Een felle punt buiten de kern van het stelsel, net aan het het zuidoostelijke randje. Bizar om te bedenken dat je het licht van een ontploffende ster op 71 miljoen lichtjaar afstand met je eigen ogen kan zien. Sterker nog, omdat de afstand zo groot is heeft het licht er dus 71 miljoen jaar over gedaan om ons te bereiken. In feite kijk je terug in de tijd, naar een ontploffende ster in de tijd van de laatste dinosauriërs!
Ik heb er met potlood een tekeningetje van gemaakt. Mijn vingers vroren er zowat af, maar het was alle moeite waard! De komende dagen/weken zal de supernova nog wel zichtbaar blijven en ik zal hem dan ook zeker nog een paar keer gaan bekijken, totdat hij voor altijd verdwenen is.

SN2011B, Lochem, 27 jan. 2011 21.00 uur, 300mm f/4 Dobson, 8mm LVW (150x)

Pastelschetsje: rondom de noordpool van de Maan

Zul je altijd zien. Is het een keer helder, is het volle maan! Ondanks dat alle deepskywaarnemingen door het felle licht van de maanbol totaal onmogelijk zijn, is er nog steeds één prachtig object over om te schetsen: de Maan zelf! De kleine Skywatcher Infinity (76mm f/3,9 mini-dobson) stond dus al vroeg op de avond voor het raam van de slaapkamer. Omdat ik toch niet zo hoog ging vergroten kon ik prima vanachter glas mijn schetsje maken, zonder dat ik veel last had van het verstorende effect van vensterglas. Ik had niet zoveel zin om weer een avondvullende tekensessie te houden, dus heb ik slechts een klein deel van de Maan getekend; de noordrand met Sinus Iridium en Plato. Omdat de zon vanuit de richting van de Aarde op de Maan schijnt, zijn er vanaf de Aarde tijdens volle Maan geen schaduwen te zien. Dus geen scherpe kraterrandjes of mooie berggebieden. Alleen de verschillende helderheden van de ondergrond zijn zichtbaar. (scheelt trouwens wel een hoop werk!) De tekening is weer gemaakt met een wit pastelpotlood op zwart papier.

Noordzijde Maan, 19 jan. 2011, 19.45-20.15 uur

Aan de Gemeente Deventer…

De nieuwe "subtiele" lichtkanonnen op de Grote Kerk

“Geachte mevrouw Offringa,

Naar aanleiding van het artikel op de website van de gemeente Deventer (http://www.deventer.nl/aangezichtaangelicht) heb ik enkele vragen en opmerkingen over de nieuwe verlichting van de Grote Kerk.

Ik woon zelf in Deventer de Worp, niet ver van de Ijsselkade. Mijn hobby is amateurastronomie, het waarnemen van de sterrenhemel met zelfgebouwde telescopen. Hiervoor is een donkere hemel een belangrijke voorwaarde. Tot voor kort was mijn achtertuin, ondanks de nabijheid van de binnenstad van Deventer een redelijk donkere locatie waardoor er veel sterren zichtbaar waren. Ik was dan ook erg onaangenaam verrast toen de nieuwe verlichting van de kerk onlangs gedeeltelijk in werking werd gesteld. In eerdere berichten over dit verlichtingsplan werd namelijk gemeld dat de factor lichtvervuiling in verband met de schadelijke gevolgen voor de natuur in het ontwerp waren meegenomen. Tot mijn grote verbazing zag ik echter een flinke lichtpilaar die de lucht boven de kerk grijsblauw verlichtte! Opeens kon ik vanuit mijn tuin precies zien waar de kerk zich bevindt, terwijl deze niet eens direct zichbaar is vanaf die plek. De felle gloed is zeer overheersend en veel nadrukkelijker dan bij de oude verlichting en overstraalt een groot deel van de sterrenhemel. Zelfs ver buiten de stad is deze gloed nu zeer opvallend aanwezig.
Lees verder →

Soms zit het mee, soms zit het tegen…

M42 - 120mm f/5 refractor, 13mm LVW (klik op afbeelding voor grotere versie)

Na een ontzettend lange periode van bewolkt weer was het gisteravond eindelijk eens helder. De Maan ging dan wel pas om 22.45 uur onder, maar als je zo lang niet hebt waargenomen wil je best wat langer opblijven! Om 22.30 arriveerde ik dus op de vaste waarneemstek bij Lochem. En ik was niet de eerste. Al acht mensen hadden daar hun telescoop opgezet. Het werd een gezellig avondje, want het was voor ons allemaal al weer een tijd geleden dat we elkaar “zagen”, maar waarneemtechnisch zou het voor mij een dramatische avond worden.

Ik had me namelijk voorgenomen om met mijn nieuwe 120mm refractor een schets te maken van de Orionnevel. Hij zag er door de 13mm LVW prachtig uit dus ik begon vol goede moed aan de tekening. De eerste poging mislukte helaas omdat ik er gaandeweg achter kwam dat ik het beeldveld wat te klein getekend had, waardoor de nevel veel te klein zou worden om gedetailleerd te kunnen tekenen. De tweede (grotere) tekening mislukte omdat het schetsblok iets wegzakte in mijn schoot, waardoor de fineliner uitschoot. Arg! Laatste poging. Tot ongeveer halverwege ging alles goed. Een groot deel van de sterren en de nevel had ik getekend, maar toen ik het potlood wilde uitvegen om een mooie egale gloed te maken… veegde ik onbedoeld de laatst getekende fineliner-sterren ook helemaal uit! Nogmaals ARG! Toch wilde ik nog niet stoppen en ik ging voorzichtig door. Die sterren kon ik misschien later met Photoshop weg wegwerken. Totdat het hele schetsblok uit mijn handen viel, in de modder. Bruine vlekjes prut op mijn schets! Ik was er klaar mee en heb de boel ingepakt. Het was duidelijk dat is niet mijn avond was…
En toch, eenmaal met Photoshop negatief gemaakt valt de schets in zijn geheel nog best wel mee. Het geeft aardig weer hoe M42 er door een 120mm kijker uitziet, en uiteindelijk was dat wel mijn bedoeling.

Gedeeltelijke zonsverduistering op 4 januari 2011


Vanochtend was er iets zeldzaams zichtbaar: een gedeeltelijke zonsverduistering precies op het moment van zonsopkomst! De Maan zou de Zon voor 77% afschermen, waardoor het zou lijken alsof er een grote hap uit de Zon is genomen. De Zon krijgt daardoor de vorm van een liggende sikkel, dus op het moment dat hij op zou komen zouden er twee punten van die sikkel boven de horizon uitpiepen. Helaas zag ik op het moment dat de wekker vanochtend ging dat het volledig bewolkt was… Maar omdat er niets wispelturiger is dan het weer heb ik voor de zekerheid toch maar mijn camera met daaraan vast een klein 60mm telescoopje (soort primitieve telelens) meegenomen. En niet helemaal voor niets! De daadwerkelijke zonsopkomst om 08.50 uur met de twee sikkelpunten heb ik helaas gemist, maar door een ongelofelijk toeval hing het enige spleetje heldere lucht precies een paar graden boven de horizon in de juiste richting. Enkele minuten na zonsopkomst “gleed” de zon precies achter die opening in het wolkendek langs en kon ik enkele tientallen seconden een glimp opvangen van de eclips.
Lees verder →