WAARSCHUWING: het modificeren/ontmantelen/”opvoeren” van een  zonnetelescoop kan gevaarlijk zijn en is geheel voor eigen risico! Een verkeerde werkwijze kan ernstig oogletsel veroorzaken, dus zorg ervoor dat je 100% weet waar je aan begint. De eventuele fabrieksgarantie ben je bij openschroeven van je PST al sowieso kwijt, maar zorg er in ieder geval voor dat je je gezichtsvermogen behoudt!

Een tijdje geleden heb ik mijn Coronado PST al opgevoerd door simpelweg het 40mm objectief te vervangen voor in eerste instantie een 60mm objectief en later een 70mm objectief en een UV/IR blocking filter in de lichtweg. Dit was een enorme vooruitgang ten opzichte van de originele setup. Toch waren er nog verbeteringen mogelijk: de originele PST focusseerunit (de zwarte doos) maakt gebruik van een matig (astigmatisch) pentaprisma. Dit prisma verplaatsen = scherpstellen. Leuk idee, slecht uitgevoerd. Het prisma glijdt op een heel primitief railtje op een neer, wat de collimatie niet echt ten goede komt. Het werkt wel, maar het kan veel beter!
Daarnaast werd in mijn bouwwerk de buis van binnen een beetje warm. Niks gevaarlijks, want ter bescherming van het eltalon tegen de extra straling had ik een UV/IR filter in de lichtweg geplaatst. Toch ontstond er wat luchtturbulentie in de buis wat het beeld na een tijdje negatief begon te beïnvloeden. Eigenlijk zou de warmte al vóór het objectief tegegehouden moeten worden, maar een objectieffilter dat UV en IR tegenhoudt is DUUR! (€245 voor een 75mm filter).

Op dat objectieffilter en het focussysteem kom ik later nog terug. Voor deze modificatie moest namelijk eerst de complete PST worden ontleed. Voor de vorige mod was alleen het verwijderen van de objectiefbuis voldoende, maar nu moest echt alles uit elkaar. En dat is een zenuwslopende klus! Coronado verlijmd tegenwoordig ALLE onderdelen met een soort Locktite (waarschijnlijk om knutselaars te ontmoedigen). Om genoeg kracht op de verschillende onderdelen te zetten heb ik de behuizing in een bankschroef geplaatst en een bandsleutel gebruikt. Te beginnen met het etalon. Om grip te krijgen en de boel niet te slopen heb ik wel eerst de tuning ring verwijderd. De bandsleutel eromheen en proberen het etalon los te draaien. Eerst voorzichtig, steeds meer kracht zettend. Niks. Nog meer kracht. Niks. Met mijn volle gewicht aan de bandsleutel hangen. Niks. Een laatste ferme ruk met alle kracht die ik had: KRAK! BRIJZEL!

Ik schrok me een ongeluk! Het klonk alsof ik in één ruk het hele etalon tot puin had gedraaid. Zweet! Maar gelukkig bleek het geluid van de lijm zelf afkomstig te zijn en kon ik het etalon zonder schade eraf draaien. Daarna de oculairhouder met blocking filter: KRAK! En tot slot de verlenghuls met het ingebouwd UV/IR filter: KRAK! Nu had ik alle onderdelen los en kon mijn bouwproject beginnen..

De voorkant

Zoals ik al eerder schreef is een Baader C-ERF objectieffilter gruwelijk duur. Maar afgelopen week verscheen er op te-les-koop.nl een tweedehands 90mm C-ERF, maar wel met een flinke chip uit de zijkant. Evengoed bleef er nog een vrije onbeschadigde opening van 80mm over, en dat is meer dan genoeg voor mijn Skylux! Hij bleek vanwege die beschadiging ook nog eens ontzettend goedkoop te zijn; een buitenkansje! Sterker nog, deze C-ERF is de reden dat ik met deze modificatie ben begonnen!
Ik heb er een houder voor gemaakt van twee aluminium koffiepot-deksels waar de glasschijf precies in paste. (Sorry, Maayke…)
Het filter ligt losjes geklemd tussen aan de voorkant een dunne rubberen ring, en aan de achterkant een ring van schuim (5mm tochtstrip). Om de rand van de glasschijf heb ik een postbode-elastiek gelegd zodat het filter ook nog een beetje beschermd is tegen schokjes. De chip valt mooi weg achter de rand van de filterhouder. Het geheel zit stevig om de ingekorte dauwkap van de Skylux, die trouwens wit gespoten is om de boel koel te houden.

De achterkant

De focusseerinrichting van een PST is zoals gezegd niet best. Mijn exemplaar had een astigmatisch prisma en toen ik had gezien en gevoeld hoe dit prisma over een wiebelig railtje schuift tijdens het scherpstellen was het helemaal duidelijk: dat moet anders. Ik heb daarom de hele zwarte doos gedumpt en een Crayford focuser + een normaal prisma gemonteerd. Er zijn een paar dingen die erg belangrijk waren:

– De positie van het etalon is vast. Het ontwerp ervan is dusdanig dat hij altijd 200mm binnen het brandpunt van een f/10 (of tragere) lichtbundel geplaatst moet zijn. Je kan dus niet simpelweg het etalon in je focuser stoppen, want die beweegt immers tijdens het scherpstellen. Het etalon moet dus vóór de focuser komen.
-Omdat het blocking filter (gemonteerd onderin de oculairhouder) van een PST maar 5mm in doorsnee is, moet hij zo dicht mogelijk onder het oculair komen zodat hij zo min mogelijk zal vignetteren.

Ik ben als volgt te werk gegaan:
Het etalon had ik in de vorige versie van de modificatie al op de juiste plek geplaatst door een paar cm van de OTA af te zagen, een 2″ oculairhouder daarin te monteren met behulp van een gedraaide adapterring (nogmaals dank, André!) en het etalon (aan de de voorzijde voorzien van een 2″ “nosepiece”) er in te steken. In de vorige versie kwam direct daarachter de zwarte PST-behuizing, maar daar moest nu dus een fatsoenlijke focuser komen.
Toevallig is het schroefdraad waarmee het etalon in de zwarte doos bevestigd zat vrijwel gelijk aan zogenaamd SCT draad, waardoor een standaard SCT focuser zou moeten passen. Zo’n focuser heb ik tweedehands kunnen vinden en achterop het etalon geschroefd. Het paste perfect, maar het etalon draaide iets te ver in de focuser waardoor een extra opvulring wel noodzakelijk was om ervoor te zorgen dat de tuning ring niet vastgeklemd zou raken.

Door een ongelofelijk toeval paste de oculairhouder van de PST  (waar het blocking filter in gemonteerd zit) precies in een oud Celestron prisma dat ik nog had liggen, dus ik hoefde gelukkig geen fratsen uit te halen met dat filter. Die zit nu net zo dicht onder het oculair als in de oorspronkelijke PST.

En toen zat alles op z’n plek, dus… naar buiten, oculair erin en… first light!

Yess!! Alles werkt! De tuning-ring functioneert prima, al mijn oculairen komen in focus en het astigmatisme is compleet verdwenen! Het beeldveld is door het piepkleine blocking filter wel erg klein (de zonneschijf past er net in), maar omdat een groter filter errug duur is kan ik hier wel mee leven. Scherpstellen gaat soepel en veel prettiger dan met het kleine pielknopje van de PST. Bij 100x vergroting haarscherpe protuberansen, mooie donkere filamenten. De seeing is nu de beperkende factor geworden, en niet de mechaniek of de optiek van de kijker. Ik ben echt heel erg blij!