Maandelijks archief: december 2014

Heel Nederland Kijkt Sterren – 3 december 2014

3Op woensdag 3 december werd het programma “Heel Nederland Kijkt Sterren” uitgezonden op NPO1. Het is de Nederlandse variant van het jaarlijks door de BBC uitgezonden “Stargazing Live”. De Nederlandse pilot was een live themaprogramma over sterrenkunde in het algemeen, uitgezonden vanaf verschillende locaties in het land, waaronder Sterrenwacht Tivoli in Oudenbosch. Een bijzondere locatie, want in dit gebouw (een voormalig klooster) bevindt zich de oudste volkssterrenwacht van Nederland, voorheen Simon Stevin geheten.

Ik ben samen met enkele andere amateurastronomen gevraagd om deel te nemen aan de live uitzending vanaf locatie Oudenbosch, en iets te vertellen over mijn zelfgebouwde telescoop. Helaas was het op de avond van uitzending ijskoud en volledig bewolkt, waardoor er van sterrenkijken niet veel terecht kwam. Gelukkig waren er veel oude bekende aanwezig, dus gezellig was het sowieso. Tussen de meegebrachte telescopen bleken bovendien nóg twee telescopen te staan die door mij zijn gebouwd, ook erg leuk om die eens terug te zien.

1

Vlak voor we ‘live’ gaan, nog een paar instructies van de opnameleider – Foto: Marjan Pontier

Jammer genoeg was er vanwege tijdsdruk niet veel ruimte over om op TV iets over onze kijkers te vertellen, maar uiteindelijk zijn Hanny van Arkel, Tom Börger en ikzelf toch eventjes in beeld geweest om iets over de hobby te vertellen.

Leuke bijkomstigheid was dat astronaut André Kuipers de presentator ter plaatse was en ons de vragen stelde. Toch bijzonder om eens een astronaut te ontmoeten en te spreken. Een opvallend vriendelijke man; na afloop van de uitzending heeft hij zelfs zijn handtekening op mijn telescoop gezet, een supergaaf aandenken aan een bijzondere avond.

4

André Kuipers signeert mijn 350mm Dobsontelescoop – Foto: Steven Lantinga

Achteraf hoorde ik dat de uitzending 1.2 miljoen kijker heeft getrokken, en dat het programma in 2015 een vervolg krijgt. De uitzending is HIERRRR terug te kijken. (ikzelf vanaf 00:57)

2

V.l.n.r. Steven Lantinga, André Kuipers, Roel Weijenberg – Foto: Hanny van Arkel

Lees verder →

Stomtoevallig: het effect van libratie vastgelegd in twee schetsen! (ASOD, 10-12-’14)

Schets_Gaus_vergelijk_libratieGisteren heb ik een schets gemaakt van krater Gauss en omgeving. Vanochtend ontdekte ik dat ik die al eerder heb geschetst, begin dit jaar. De lichtval van de vorige schets was wel totaal anders dan die van gisteren, dus leek me het leuk om ze in dezelfde oriëntatie naast elkaar te plaatsen om het verschil te laten zien in ouderdom van de Maan – het effect dat de schaduw langzaam over het oppervlak kruipt naarmate de dagen vanaf Nieuwe Maan vorderen.

Na vergelijk van de tijdstippen bleek de lunatie (de ouderdom) van beide schetsen stomtoevallig precies gelijk te zijn! Beide tekeningen zijn gemaakt op 15,5 dagen na Nieuwe Maan. En toch zit er behoorlijk verschil tussen de tekeningen onderling. Hoe kan dat nou?
Dit effect wordt veroorzaakt door de libratie, het langzame schommelen van de maanbol in zijn baan. De ouderdom van de Maan was beide keren gelijk, het zonlicht valt vanuit dezelfde hoek op het oppervlak, alleen de Maan zélf is iets geroteerd/gekanteld ten opzichte van de vorige keer! Stomtoevallig heb ik dus de libratie vastgelegd in mijn schetsen: een onverwachte verassing!
Hier wat meer uitleg over het fenomeen, met animatie: http://nl.wikipedia.org/wiki/Libratie

Update: ASOD! http://www.asod.info/?p=14071

Maanschets: Gauss, Hahn, Berosus

Schets_Gauss_Hahn_Berosus_20141208_600pxIeder voordeel heb z’n nadeel. Zo ook bij het sterrenkijken. In de zomer is de nachttemperatuur vaak aangenaam en is buiten schetsen dus erg comfortabel. Om tekeningen van de Maan te maken is de zomer echter niet zo geschikt: erg hoog komt de Maan dan niet boven de horizon uit, en hoge vergrotingen zijn door de luchtonrust dan ook vaak niet mogelijk. In de winterperiode is dat allemaal een stuk beter: de Maan komt ’s nachts zeer hoog aan de hemel te staan waardoor scherpere beelden bij hoge vergrotingen mogelijk zijn. Maar comfortabel schetsen zit er niet echt in. Het was gisteren bijvoorbeeld vrij koud en vochtig. Mijn vingers waren redelijk verkleumd, maar omdat het de afgelopen vrijwel geen nacht helder is geweest, heb ik toch de telescoop in de achtertuin opgesteld en een schetsje van de Maan gemaakt. Lees verder →