Ik heb op La Palma verreweg het meest waargenomen met de 30cm Propdob, maar de meeste schetsen heb ik gek genoeg gemaakt door de 10cm Summierian. Het is eigenlijk bizar hoeveel lol je kan hebben met een klein telescoopje, als de hemel maar donker genoeg is. Op één van de laatste waarneemavonden, pal naast het vakantiehuisje, heb ik het kleine kijkertje gebruikt om twee overbekende objectjes te schetsen, terwijl ik aan het wachten was tot de objecten van mijn “grote-dob-lijst” op zouden komen in het oosten. Messier 8 en Messier 22 zijn de toppers van de zomermelkweg en overduidelijk zichtbaar in zelfs de allerkleinste telescoopjes. Een beetje zwiepen in de juiste richting (de Summierian heeft geen zoeker), en je hebt ze binnen no-time in beeld. Onder het genot van een lekker glaasje rum heb ik ze allebei geschetst in ongeveer een half uurtje per object. Het zijn kleine schetsjes; de cirkels zijn ongeveer 8cm groot, vandaar de wat dikke sterren.
Tijdens mijn vakantie naar La Palma enkele weken geleden had ik twee telescopen bij me: een grote (300mm Propdob), maar ook een héél kleine: de 102mm Summierian. Met een transportmaat kleiner dan een Donald Duck pocket + een bundeltje trussbuizen kon die er nog wel bij als extra widefieldkijkertje.
Op één van de laatste waarneemavonden naast het vakantiehuisje was ik een beetje met dit kijkertje in de weer, scrollend langs stervelden en donkere nevels in de Melkweg. Superleuk! In het oosten heeft de tuin uitzicht op opkomende sterrenbeelden boven de met naaldbomen begroeide kraterrand van de Caldera. Ik zwiepte een beetje met het telescoopje langs die kraterrand, want het is prachtig om een voorgrond van boomtoppen tegelijkertijd met deepskyobjecten in beeld te hebben. Omdat het een spiegelkijker is staat alles weliswaar op z’n kop, maar toch geeft dat beetje voorgrond het beeld wat extra diepte.
Ik was vooral onder de indruk van M45, die sterretje voor sterretje haarscherp boven de boomtoppen tevoorschijn kwam. Zelfs de Meropenevel was overduidelijk te zien in de 25mm Ortho, en perifeer zelfs onmiskenbaar de Maianevel. Ik wilde dit natuurlijk schetsen, maar HOE DAN? Normaliter schets je de sterrenhemel in negatief, maar hoe teken je dan die voorgrond erbij…? Dat werd ‘m dus niet.
De volgende dag bedacht ik me dat ik misschien het best de voorgrond gewoon positief kon tekenen, en de sterrenhemel op een apart vel in negatief, en dan later beide tekeningen digitaal combineren. Dus dat deed ik: die middag tekende ik vanuit het tuintje het silhouet van de bomenrij met zwarte fineliner op wit papier. ’s Avonds ging ik op het juiste moment klaarzitten om de opkomst van de Pleiaden op een ander vel te tekenen. De neveligheid bleek zelfs nog iets duidelijker zichtbaar met de wat hogere vergoting van een 18mm Ortho (22x).
Pas gisteren bij het inscannen en combineren van de twee beelden kon ik zien of het eindresultaat een beetje weergeeft hoe het eruit zag:
Ok, een echt oculairbeeld is het niet (want rechthoekig en juist georiënteerd), maar het geeft wel weer hoe sfeervol een simpele opkomst van een deepskyobject kan zijn in vergelijking met een waarneming zonder voorgrond. De volgende keer zal ik dan ook zeker weten klaarzitten voor M31….
Heel gek: ik neem al jaren waar, maar van gestructureerd een lijst afwerken is het nooit gekomen. Zelfs het loggen van de Messierlijst heb ik nooit voltooid! Maar sinds ik me een beetje verdiept heb in hoe Skysafari op mijn telefoon werkt, en na wat handige tips van medewaarnemers op La Palma ben ik een soort van om. Een planning of lijst van tevoren maken is eigenlijk niet nodig, want je selecteert gewoon in de app een lijst met H400 objecten in het sterrenbeeld wat op dat moment toevallig gunstig staat en zwiepen maar. Je kan zelfs aangegeven dat alleen de objecten worden getoond die je nog niet hebt waargenomen, dus tel uit je tijdswinst. Het kunnen inzoomen en de hoge grensmagnitude is een extra voordeel. Een papieren atlas gebruik ik nu helemaal niet meer – wie had dat gedacht van zo’n ouderwetse knakker!
De afgelopen jaren is het vanwege mijn werkrooster wel lastiger geworden om echt halve nachten op donkere locaties te gaan staan, en worden dat soort uitstapjes geringer. Vanuit de achtertuin waarnemen in de bebouwde kom van een groot dorp is niet ideaal, maar wel een stuk laagdrempeliger. Zeker met mijn nieuwe werkplaatsje achterin de tuin (waarin de kijker permanent opgebouwd klaar staat) is even een uurtje waarnemen prima te doen. Het merendeel van de lijst zal dus helaas wel vanonder een matige hemel gelogd worden.
Maar goed, het waarneemverslag dus. Afgelopen dinsdag en woensdag was het helder en ben ik in mijn achtertuin in Twello begonnen aan de H400 (+ wat andere snoepjes). Ik ben in de schemering laag boven de schuur begonnen met een mooi object voor matige hemels: een klein planetair neveltje…
Dinsdag 29 oktober 2019, achtertuin Twello, 300mm f/4 Propdob
19:00u: NGC 6818 – Little Gem Nebula: Planetaire nevel. Op 21 graden hoogte nog net mee te pakken boven het schuurdak van de buren. Bij 50x al te onderscheiden van een ster als wazig bolletje. Steeds verder doorvergroten naar uiteindelijk 220x toont een mooie, heldere schijf, bijna perfect rond. Hij lijkt zeer egaal verlicht zonder verdonkering in het centrum of iets dergelijks. Doet denken aan Neptunus bij zeer hoge vergroting, enigszins grijsblauw van kleur .
19:15u: NGC 6802
Open sterrenhoop. Het beroemde clustertje ten noordoosten van de
Kleerhanger. Overduidelijk op astrofoto’s, maar vidsueel eigenlijk best
zwak. Vormeloze vlek van onopgeloste sterretjes met daarin slechts een
paar los te onderscheiden speldeprikjes van sterren. Spectaculair wordt
het bij geen enkele vergroting, maar toch wel mooi om te zien. Beetje
bolhoop-achtige indruk.
19:45u: NGC 6823
Open sterrenhoop. Ken je die ammonietensoort met zo’n half afgerold
huisje? Nou, dat dus. Een langgerekte krul van sterren, beginnend aan de
noordoostzijde en via het westen omhoog naar het midden “spiraalt”.
Weinig sterren, dus een beetje fantasie voor deze vorm is wel nodig. Het
centrum van de krul bestaat uit een compact groepje van 4 sterretjes.
Het cluster vult in totaal ongeveer een derde van het beeldveld in de
22mm LVW.
19:55u NGC 6830
“Middelgrote” open sterrenhoop. De helderste sterren vormen een
opvallend symmetrisch patroon: een langgerekt kruis, met een ruitvorm
rond het centrum. Veel zwakke achtergrondsterren, allemaal netjes
gegroepeerd binnen het gebied van dat kruis. Zou best een leuk object
kunnen zijn om eens beter te bekijken onder een echt donkere hemel.
20:10 NGC 6882 & 6885
Twee open sterenhopen vullen het volledige beelveld van de 22mm LVW.
Vijf zeer heldere sterren domineren het beeld, waaronder 19 VUL en 20
VUL. Het gedeelte rondom 20 VUL (NGC 6882) is het opvallendst, terwijl
het stuk rond 19 VUL nauwelijks te onderscheiden is van NGC 6882 of de
melkwegsterren. Misschien best leuk in een kleinere telescoop, maar in
de 30cm is het niet veel aan…
20:20u NGC 6940
Open sterenhoop, groot en beeldvullend in de 22mm LVW. Best een mooi
cluster, met veel variatie in helderheid. Mooie langgerekte blob
zwakkere sterren aan de zuidkant. Aan de noordkant is de hoeveelheid
zwakke sterren beduidend minder en is het gebied tussen de heldere
sterren nagenoeg leeg. Mooi object! (voor een sterrenhoop…)
De open sterrenhopen komen me nu eigenlijk wel een beetje Die Nase uit, dus ik begin aan de stelseltjes in Pegasus.
