Heel gek: ik neem al jaren waar, maar van gestructureerd een lijst afwerken is het nooit gekomen. Zelfs het loggen van de Messierlijst heb ik nooit voltooid! Maar sinds ik me een beetje verdiept heb in hoe Skysafari op mijn telefoon werkt, en na wat handige tips van medewaarnemers op La Palma ben ik een soort van om. Een planning of lijst van tevoren maken is eigenlijk niet nodig, want je selecteert gewoon in de app een lijst met H400 objecten in het sterrenbeeld wat op dat moment toevallig gunstig staat en zwiepen maar. Je kan zelfs aangegeven dat alleen de objecten worden getoond die je nog niet hebt waargenomen, dus tel uit je tijdswinst. Het kunnen inzoomen en de hoge grensmagnitude is een extra voordeel. Een papieren atlas gebruik ik nu helemaal niet meer – wie had dat gedacht van zo’n ouderwetse knakker!

De afgelopen jaren is het vanwege mijn werkrooster wel lastiger geworden om echt halve nachten op donkere locaties te gaan staan, en worden dat soort uitstapjes geringer. Vanuit de achtertuin waarnemen in de bebouwde kom van een groot dorp is niet ideaal, maar wel een stuk laagdrempeliger. Zeker met mijn nieuwe werkplaatsje achterin de tuin (waarin de kijker permanent opgebouwd klaar staat) is even een uurtje waarnemen prima te doen. Het merendeel van de lijst zal dus helaas wel vanonder een matige hemel gelogd worden.

Maar goed, het waarneemverslag dus. Afgelopen dinsdag en woensdag was het helder en ben ik in mijn achtertuin in Twello begonnen aan de H400 (+ wat andere snoepjes). Ik ben in de schemering laag boven de schuur begonnen met een mooi object voor matige hemels: een klein planetair neveltje…

Dinsdag 29 oktober 2019, achtertuin Twello, 300mm f/4 Propdob

19:00u: NGC 6818 – Little Gem Nebula:
Planetaire nevel. Op 21 graden hoogte nog net mee te pakken boven het schuurdak van de buren. Bij 50x al te onderscheiden van een ster als wazig bolletje. Steeds verder doorvergroten naar uiteindelijk 220x toont een mooie, heldere schijf, bijna perfect rond. Hij lijkt zeer egaal verlicht zonder verdonkering in het centrum of iets dergelijks. Doet denken aan Neptunus bij zeer hoge vergroting, enigszins grijsblauw van kleur .

19:15u: NGC 6802
Open sterrenhoop. Het beroemde clustertje ten noordoosten van de Kleerhanger. Overduidelijk op astrofoto’s, maar vidsueel eigenlijk best zwak. Vormeloze vlek van onopgeloste sterretjes met daarin slechts een paar los te onderscheiden speldeprikjes van sterren. Spectaculair wordt het bij geen enkele vergroting, maar toch wel mooi om te zien. Beetje bolhoop-achtige indruk.

19:45u: NGC 6823
Open sterrenhoop. Ken je die ammonietensoort met zo’n half afgerold huisje? Nou, dat dus. Een langgerekte krul van sterren, beginnend aan de noordoostzijde en via het westen omhoog naar het midden “spiraalt”. Weinig sterren, dus een beetje fantasie voor deze vorm is wel nodig. Het centrum van de krul bestaat uit een compact groepje van 4 sterretjes. Het cluster vult in totaal ongeveer een derde van het beeldveld in de 22mm LVW.

19:55u NGC 6830
“Middelgrote” open sterrenhoop. De helderste sterren vormen een opvallend symmetrisch patroon: een langgerekt kruis, met een ruitvorm rond het centrum. Veel zwakke achtergrondsterren, allemaal netjes gegroepeerd binnen het gebied van dat kruis. Zou best een leuk object kunnen zijn om eens beter te bekijken onder een echt donkere hemel.

20:10 NGC 6882 & 6885
Twee open sterenhopen vullen het volledige beelveld van de 22mm LVW. Vijf zeer heldere sterren domineren het beeld, waaronder 19 VUL en 20 VUL. Het gedeelte rondom 20 VUL (NGC 6882) is het opvallendst, terwijl het stuk rond 19 VUL nauwelijks te onderscheiden is van NGC 6882 of de melkwegsterren. Misschien best leuk in een kleinere telescoop, maar in de 30cm is het niet veel aan…

20:20u NGC 6940
Open sterenhoop, groot en beeldvullend in de 22mm LVW. Best een mooi cluster, met veel variatie in helderheid. Mooie langgerekte blob zwakkere sterren aan de zuidkant. Aan de noordkant is de hoeveelheid zwakke sterren beduidend minder en is het gebied tussen de heldere sterren nagenoeg leeg. Mooi object! (voor een sterrenhoop…)

De open sterrenhopen komen me nu eigenlijk wel een beetje Die Nase uit, dus ik begin aan de stelseltjes in Pegasus.

20:35u NGC 7479
Ooof vaag. In de 22mm LVW kan ik hem simpelweg niet vinden. Het zal de matige hemel in mijn achtertuintje wel zijn, want magnitude 11 moet toch te doen zijn? Pas bij een vergroting van 136x wordt hij perifeer zichtbaar op de juiste plek. Bij 220x wordt het allemaal wat duidelijker en de noord-zuid orientatie is nu overduidelijk zichtbaar – een verticale veeg in het oculair, heel iets helderder langs de lange as. Het noordelijke uiteinde wijst naar een zwakke ster. Lastig, maar leuk objectje!

20:55u NGC 7448
Sterrenstelsel. Bij lage vergroting (55x) totaal onvindbaar, maar bij 135x vrij eenvoudig te zien midden tussen twee sterren. De oriëntatie van dit stelsel is noord-zuid, haaks op de lijn tussen die twee sterren. Zwakke ellips, verhelderend naar het centrum.

Dan draait de kijker opeens schijnbaar uit zichzelf naar het westen. Huh? Ik hoor “prr prr prr” naast de rockerbox: het is de kat die de telescoop kopjes geeft…

21:15u NGC 7331
Sterrenstelsel. Oeh!! Fraai ding zeg, na al dat zwakke gespuis. Zeker bij hogere vergroting (220x). Helder, lensvormig stelsel, ZO-NW oriëntatie. Behoorlijk helder kerngebied en aan de noordoostflank is zowaar een scherpe donkere grens te zien: de aanzet van een stofband! Dat had ik eigenlijk niet verwacht vanuit mijn achtertuintje. Op de valreep nog even het mooiste object van de avond.

Op de valreep, want ik hou er mee op. Morgen om 5 uur weer eruit.

Woensdag 30 oktober 2019, achtertuin Twello, 300mm f/4 Propdob

19:45u NGC 6905 (Blue Flash Nebula)
Planetaire nevel. Even een gedoe om deze te vinden in het sterrijke gebied tussen Dolfijn en Pijl, maar meteen leuk! Wazig, rond, maar een niet eens zo klein vlekje. Eerste indruk in de 22mm LVW is als M27 door een verrekijker. De vergroting direct opgevoerd naar 220x en nu veel mooier te zien, opgesloten tussen twee sterren van een gelijkzijdige driehoek. Helder, en direct zichtbaar zonder filter, de randen blijven wazig. Hint van vlokkerigheid. Een UHC-filter versterkt het contrast enorm, en opeens valt op dat de oostzijde wat helderder is. Nog een keer zonder filter kan ik me niet aan de indruk onttrekken dat er in het midden een klein sterretje zit. Ik vermoed echter gezichtsbedrog.

20:05u NGC 6934
Bolhoopje. Gezien de eenvoudige positie net onder het staartje van Dolfijn meteen maar opgezocht met een wat hogere vergroting (135x). En inderdaad: direct na het richten van de RDF in beeld. Pal ten oosten van een heldere ster te zien als een pluidsballetje met een heldere kern. Op het randje van oplosbaar bij deze vergroting, maar de 5.5mm UWA weet hier wel raad mee: meerdere sterretjes opgelost, en rondom de kern lijkt alles nog iets vlokkeriger. Fraai ding!

20:15 uur NGC 7006
Ook deze bolhoop is zeer makkelijk te vinden ten oosten van de kop van Dolfijn. Omdat hij zo dichtbij die andere bolhoop in Dofijn staat (NGC 6934), worden ze vaak met elkaar vergeleken. Bij deze dan: NGC 7006 is even groot in het oculair, maar zwakker dan NGC 6934 en totaal niet oplosbaar. Niet veel aan eigenlijk…

Dat was ‘m alweer voor vanavond. Vanwege het feit dat ik deze hele week om 5 uur moest opstaan, zijn dit soort korte achtertuinsessies gewoon helemaal prima – van rijden naar een donkere locatie zou het sowieso niet gekomen zijn, dus met 12 gelogde objecten uiteindelijk niks te klagen!