Gevonden: Piet Meesters 60mm (NEDOPTIFA) telescoop!

Eén van de bekendste Nederlandse amateurastronomen van de vorige eeuw was Piet G. Meesters (1887-1964) uit Halfweg. In de tijd dat amateursterrenkunde nog veel meer een niche was dan tegenwoordig, bouwde Meesters zelf telescopen en zelfs een eigen sterrenwacht in zijn achtertuin. Dit allemaal naast zijn fysiek zware baan overdag als grondwerker. Hij werd al snel een grote naam in het kleine sterrenkundewereldje, en de door hemzelf gebouwde telescopen zijn anno nu échte collectors items geworden. Voor de geinteresseerden: Piet Meesters heeft een prachtige autobiografie geschreven in 1943 waarin hij veel vertelt over zijn astronomische levensverhaal – een aanrader . Het boek heet “Mijn Sterrenwacht” en een eerste druk staat uiteraard in mijn boekenkast.

Afgelopen week struinde ik een beetje rond op verschillende verkoopsites, en zag plotseling een advertentie voor een oude sterrenkijker. Nu staan er daarvan wel meer van te koop (het messing/koperen nep-antiek vliegt je om de oren), maar bij deze bleef ik even hangen. Wacht even, het zou toch niet…

Nog steeds niet 100% procent zeker (maar toch wel 80% zeker) dat het hier een origineel exemplaar betrof, maakte ik een afspraak met de verkoper. En nog geen twee uur later had ik een echte Piet Meesters telescoop in mijn handen! Het enige niet-originele onderdeel is een klembeugeltje voor de hoogtefrictie: die is helaas nagemaakt van aluminium (aargh!).

Het bleek om een azimutaal gemonteerde 60mm telescoop te gaan met een brandpuntsafstand van 900mm, een f/15 dus. De gehele telescoop is gemaakt van messing, behalve het zuilstatief – deze is gemaakt van loodzwaar gietijzer. De hele telescoop is trouwens ontzettend zwaar, niet te vergelijken met de moderne aluminium buizen. Hij ziet er zo slank uit, maar het was desondanks nog hele een toer om alles in de auto te krijgen.

Een bijzonder detail (en eigenlijk een artikel op zichzelf waard) is de optiek. Meesters sleep zelf geen lenzen, maar haalde de optiek veelal uit Duitsland. Deze telescoop is echter voorzien van een objectief dat gemaakt is in Nederland, door de firma NEDOPTIFA (Nederlandse Optiek- en Instrumentenfabriek) te Utrecht. In die jaren nog een klein bedrijfje in de binnenstad van Utrecht, opgericht door de bekende natuurkundige Caroline Emilie Bleeker (1897-1985). Omdat de inscriptie “NEDOPTIFA UTRECHT” op de lenscel staat is hij redelijk nauwkeurig te dateren. De bedrijfsnaam stamt uit 1945, in 1949 verhuisde de fabriek naar Zeist. Dit objectief moet dus tussen 1945 en 1949 gemaakt zijn.

Ook heel bijzonder is dat er zelfs nog een origineel NEDOPTIFA oculair bij zit = een 9mm, deze geeft dus een vergroting van 100x.

Je kunt je voorstellen dat ik ontzettend blij ben met deze vondst. Piet Meesters is een begrip, en om nu zelf te kunnen waarnemen met een telescoop uit zijn handen (hij gebruikte o.a. een klein draaibankje met voet-aandrijving) is toch wel heel bijzonder.

Vanwege het bewolkte weer van de afgelopen tijd heb ik hem nog niet op de sterrenhemel kunnen testen, maar dat gaat zeker gebeuren. De boomtoppen aan de horizon zien er alvast goed scherp uit. Ik zeg altijd dat bijzondere telescopen niet moeten wegkwijnen in één of andere vitrine, maar gebruikt moeten worden waarvoor ze gemaakt zijn. Wordt dus zeker nog vervolgd!

Uniek: bewegend beeld van Piet Meesters:

2 thoughts on “Gevonden: Piet Meesters 60mm (NEDOPTIFA) telescoop!

  1. Esther

    Leuk om te lezen.ik heb hem als kind gekend en kwam vaak bij hem kijken in zwanenburg waar hij achter in zijn tuin de sterrenwacht had. Van hem heb ik het boek P.G. Meesters mijn Sterrenwacht gehad.

  2. Roel Bericht auteur

    Hallo Esther, leuk dat je reageert! Wat bijzonder dat je daadwerkelijk in zijn sterrenwacht bent geweest. Helaas is dat gebouw al lang geleden verdwenen, eeuwig zonde. Ik heb begrepen dat op die locatie nu een parkeerplaats is…

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *