Maandelijks archief: december 2023

Oud pareltje gevonden: Merz (Kosmos) 100mm Newton EQ

Mijn 60mm Piet Meesters heeft een originele azimutale montering op een gietijzeren zuil. Maar wat zou het mooi zijn om hem om een passende equatoriale montering te kunnen zetten. Momenteel gebruik ik hem op de montering van de 75mm Polarex. Dat is best een mooie combi, maar het klopt toch niet helemaal.
Een originele Meesters montering ga ik natuurlijk nooit vinden, maar toen ik van de week deze telescoop te koop zag staan ging mijn hartje toch wat sneller slaan!


Wat het precies is was me een beetje onduidelijk, maar de montering schreeuwde aan alle kanten “Merz! Merz! Merz!” – een Duitse telescoopfabrikant die in ongeveer dezelfde periode actief was als Piet Meesters. Meesters monteringen lijken erg op Irrgang- en Merz monteringen, dus ik zag mijn 60mm refractortje al helemaal op dit monterinkje staan. Na een beetje zoeken op internet blijkt het verhaal van dit model Newton vrij ingewikkeld in elkaar te zitten, maar in het kort komt het er op neer dat het Duitse bedrijf Kosmos vanaf het begin van de vorige eeuw verschillende modellen schooltelescopen verkocht, waaronder deze 10cm Newton. Ze hebben in de loop der jaren verschillende toeleveranciers gehad voor de onderdelen, waaronder Merz. Of beter gezegd: de nazaten van het destijds net ter ziele gegane Merz. Of zoiets.

In ieder geval: de montering is praktisch gezien een Merz, en het is een fantastisch ding. Loei- en loeizwaar, maar beweegt heel vloeiend en soepel zonder trillingen. Er zit geen fijnregeling op, maar met 1 vinger kan je hem zwiepen als een Dobson. Gemaakt van gietijzer en messing, net als de Meesters.

Over de OTA ben ik wat minder enthousiast. Het is een apart ding en past prachtig bij de montering, maar het is kwalitatief een stukje minder dan de montering. De buis is van dik karton(!) en een vorige eigenaar heeft er helaas wat dingetjes aan verbouwd. Ik geloof niet dat de spider origineel is, en de buis lijkt ook wat ingekort aan de voorzijde. Omdat de buis van karton is, draait hij ongelofelijk beroerd in de buisringen, en dat maakt in de praktijk een Newton nóg onhandiger op een EQ. De spiegeltjes zijn nog wel in uitstekende staat.

Er zat ook nog een trits oculairen bij in de ongebruikelijke maat van 31mm, plus drie opschroeffilters. Allemaal messing, prachtig! De focusknoppen zijn vermoedelijk van bakeliet. Of dat later toegevoegd is of dat de OTA dus van latere datum is dan de montering is allemaal wat onduidelijk. Het werkt allemaal wel prima.

Een flinke poetsbeurt is geen overbodige luxe, dus ik heb in ieder geval wat te doen de komende week

Ik vind het een fascinerende telescoop, en ik ben benieuwd hoe hij het onder de sterren zal doen. En natuurlijk nog benieuwder hoe de Meesters er straks op deze montering gaat uitzien!

Schets: NGC 246 “Totenmannerknochenkopfnebel”

Ook bekend onder de naam “Skull Nebula”.

In de herfstvakantie was ik een weekje met zoonlief (14) op La Palma. Sterrenkijken stond deze keer niet bovenaan het prioriteitenlijstje en bovendien zuchtte het eiland de eerste dagen onder een hittegolf + bijbehorende calima. Temperaturen boven de 30 graden en een hemel vergelijkbaar met een gemiddelde Papenslagweg-nacht. Niet verkeerd, maar het nodigde nou ook weer niet uit voor een all-nighter.

Toch waren er een paar redelijk goede avonden, waaronder die op 17 oktober. Die avond zag ik voor het eerst Andromeda’s Parachute en later die nacht overduidelijk de Paardekop (de juiste “kijkrichting”van het Paard was te zien), en daar zou je in Nederland natuurlijk een moord voor doen. Paar dingetjes gelogd, zoals wat bolhoopjes in M31, en welgeteld één deepskyschets gemaakt: de adembenemende NGC 246 “Skull Nebula”. Onder Kollasegangers veel beter bekend onder de naam “Totenmännerknochenkopfnebel”.

Deze planetaire nevel komt in onze regionen niet ontzettend hoog boven de horizon, maar op La Palma is dat wel anders. Wat een schitterend object is dat zeg! In eerste instantie zien de helderste delen er in combinatie met drie sterren uit als een wat langgerekte bavianenkop met twee oogjes en een mondje, maar al snel vallen de zwakkere delen op die de bol bijna volledig rond maken. De schedelvorm verdwijnt eigenlijk een beetje en het object wordt een grote heldere vlokkenbal met op sommige plekken ragscherpe overgangen, als een soort schillen.

Ik was eigenlijk helemaal niet van plan om een schets te maken, maar deze nevel schreeuwde er zo hard om dat ik wel moest!