Mijn 60mm Piet Meesters heeft een originele azimutale montering op een gietijzeren zuil. Maar wat zou het mooi zijn om hem om een passende equatoriale montering te kunnen zetten. Momenteel gebruik ik hem op de montering van de 75mm Polarex. Dat is best een mooie combi, maar het klopt toch niet helemaal.
Een originele Meesters montering ga ik natuurlijk nooit vinden, maar toen ik van de week deze telescoop te koop zag staan ging mijn hartje toch wat sneller slaan!

Wat het precies is was me een beetje onduidelijk, maar de montering schreeuwde aan alle kanten “Merz! Merz! Merz!” – een Duitse telescoopfabrikant die in ongeveer dezelfde periode actief was als Piet Meesters. Meesters monteringen lijken erg op Irrgang- en Merz monteringen, dus ik zag mijn 60mm refractortje al helemaal op dit monterinkje staan. Na een beetje zoeken op internet blijkt het verhaal van dit model Newton vrij ingewikkeld in elkaar te zitten, maar in het kort komt het er op neer dat het Duitse bedrijf Kosmos vanaf het begin van de vorige eeuw verschillende modellen schooltelescopen verkocht, waaronder deze 10cm Newton. Ze hebben in de loop der jaren verschillende toeleveranciers gehad voor de onderdelen, waaronder Merz. Of beter gezegd: de nazaten van het destijds net ter ziele gegane Merz. Of zoiets.

In ieder geval: de montering is praktisch gezien een Merz, en het is een fantastisch ding. Loei- en loeizwaar, maar beweegt heel vloeiend en soepel zonder trillingen. Er zit geen fijnregeling op, maar met 1 vinger kan je hem zwiepen als een Dobson. Gemaakt van gietijzer en messing, net als de Meesters.

Over de OTA ben ik wat minder enthousiast. Het is een apart ding en past prachtig bij de montering, maar het is kwalitatief een stukje minder dan de montering. De buis is van dik karton(!) en een vorige eigenaar heeft er helaas wat dingetjes aan verbouwd. Ik geloof niet dat de spider origineel is, en de buis lijkt ook wat ingekort aan de voorzijde. Omdat de buis van karton is, draait hij ongelofelijk beroerd in de buisringen, en dat maakt in de praktijk een Newton nóg onhandiger op een EQ. De spiegeltjes zijn nog wel in uitstekende staat.

Er zat ook nog een trits oculairen bij in de ongebruikelijke maat van 31mm, plus drie opschroeffilters. Allemaal messing, prachtig! De focusknoppen zijn vermoedelijk van bakeliet. Of dat later toegevoegd is of dat de OTA dus van latere datum is dan de montering is allemaal wat onduidelijk. Het werkt allemaal wel prima.

Een flinke poetsbeurt is geen overbodige luxe, dus ik heb in ieder geval wat te doen de komende week

Ik vind het een fascinerende telescoop, en ik ben benieuwd hoe hij het onder de sterren zal doen. En natuurlijk nog benieuwder hoe de Meesters er straks op deze montering gaat uitzien!

Zaterdagavond: de hemel is prachtig blauw, de temperatuur is aangenaam en hoewel ik pas een weekje terug ben van La Palma begint het toch alweer te kriebelen.

Zo gauw het waarneemterrasje in de schaduw ligt rol ik de 25″ uit de schuur en zet ‘m op het volgplatform. Als snel spot ik Venus in de 8×42 verrekijker, en omdat ik nu weet waar ik moet kijken zie ik hem ook vrijwel direct met het blote oog. De zon is dan nét onder de horizon.

Hup, de kijker erop. Venus staat lekker hoog en de seeing is opmerkelijk goed! De planeet is natuurlijk veel te fel in de grote telescoop, maar een zeer sterk ND 1.8 filter maakt het allemaal een stuk aangenamer. De seeing is écht goed. Ik kijk bijna nooit naar Venus, maar ik weet wel dat het meestal niet meer dan een dansende toverbal is in de telescoop. Dit keer was het mooi zacht bolletje met een mooie duidelijke schiijngestalte. Ik baal dat ik geen juiste kleurfilters heb, want met alleen het ND filter vermoed ik al een zeer subtiele veeg vanaf de terminator richting het westen, aan de zuidkant van de planeet. Het zou misschien een wolkenstructuur kunnen zijn, maar het is zo subtiel dat ik eerder denk aan optisch bedrog. Toevallig appt @reflector dat hij op hetzelfde moment naar Venus kijkt, en hij noemt het “meer dan illusie”. Zou het dan toch…?

Kijken naar Venus

Venus met de telefoon door een 5mm Delite (532x!). Geen wolken te zien.

Door naar de Maan, die staat lekker hoog in het zuiden. Krankzinnig fel in het oculair (ook bij de hoogste vergrotingen) dus ook hier is het sterke ND filter een onmisbaar hulpmiddel.
Normaal gesproken is de 75m Polarex mijn vaste maankijker, maar eerlijk gezegd: de 63,5cm Dob blaast hem vanavond van zijn sierlijke houten pootjes. Wat een scherpte! Ik zie zonder moeite vijf kleine kratertjes in Plato, en de rille in de Alpenvallei is 80/90% van de tijd zichtbaar, terwijl de zonnestand daar vanavond niet eens ideaal voor is.
Ongelofelijk, goede seeing en veel opening blijkt weer eens een gouden combinatie!

De zuidpool van de Maan (met Clavius rechts) in de schemering, vanuit de hand met de telefoon door een 7mm XWA

Veel opening heeft nog een extra voordeel. Ik heb vrij veel last van floaters in mijn oog, die erg hinderlijk worden bij een kleine uittreepupil. De 75mm Polarex kan op de Maan prima vergroten tot 200x, maar de uitreepupil is dan 0.4mm. Haarscherp beeld, ook bij wat mindere seeing, maar vrij donker en floaters overal. Bij 150x is het al wat beter (uitreepupil 0,5mm), dus dat is bij de Polarex mijn meest gebruikte vergroting.
Ter vergelijking: als ik met de 635mm 150x vergroot geeft dat een uitreepupil van maar liefst 4,3mm, en pas bij 1330x vergroting kom ik op een uittreepupil van 0,5mm uit. Floaters zijn bij zeer grote telescopen dus nauwelijks een issue. Seeing en teveel licht is dat wel, maar de seeing was erg goed, en voor fel licht heb ik dat ND filter (dank voor het lenen, @Steem).

De grote krater Copernicus is PRACHTIG! De zonnestand zorgt ervoor dat de kraterbodem nét gedeeltelijk wordt verlicht en de hoeveelheid details op die bodem is waanzinng. Alsof iemand een kruiwagentje met grijs puin en grind in de krater heeft gekieperd. De “terrassen” van de kraterrand zijn flinterdun en scherp begrensd en rondom liggen bergjes, kleine kratertjes en stukken puin die bij de inslag zijn ontstaan. Zeer indrukwekkend. Ik probeer het met mijn telefoon te fotograferen, maar de plaatjes halen het totaal niet bij visuele beeld.

Rechts Copernicus, links Erastosthenes. Met de hand door de 5mm Delite (532x).

Erastosthenes ligt er ook erg fraai bij, en de hoeveelheid detail lijkt nog behapbaar genoeg voor een schets, maar dan komt het grootste nadeel van deze telescoop om de hoek kijken: ik moet vanwege de kijkhoogte staand waarnemen, en staand schetsen gaat echt niet. Ik kan op de hoogste trede van de trap zittend waarnemen, maar daarvoor mogen objecten niet hoger dan 45 graden staan. Ik zal moeten wachten tot de maan wat lager staat, na middernacht.

Ondertussen wat Spielerei met de telefoon:

De Maan (verstopt achter de vangspiegel) staat precies tussen Algieba (boven) en Regulus (onder) in.

Rond middernacht begin ik vol goede moed aan mijn schets. Nu eens met grijs potlood op wit papier in plaats van pastel op zwart. De krater Erastothenes lukt aardig, het berggebied ten zuiden ervan wat minder en Stadius lijkt helemaal nergens op. De goede moed zakt me vrij snel in de schoenen en ik verkloot de tekening definitief met een poging tot verbetering met een zwarte inktpen. En als de seeing dan ook nog snel minder begint te worden houd ik het voor gezien.

Dus helaas, geen mooi slot maar wel een leuke waarneemavond gehad!

Om de gedeeltelijke zonsverduistering vandaag te kunnen bekijken had ik speciaal een dagje vrij genomen, maar de moed zakte me vanochtend een beetje in de schoenen toen ik naar buiten keek: volledig bewolkt! De satellietbeelden gaven echter aan dat de opklaringen toch écht onderweg waren dus heb ik de telescopen toch maar opgesteld.

Bij het begin van de verduistering (om iets na 11:00u) was het nog steeds erg bewolkt, maar toch piepte de zon af en toe enkele seconden door de wolken heen. Genoeg om te zien dat de verduistering inderdaad begonnen was, maar te weinig tijd voor een foto. Dat duurde tot rond het maximum – een brede opklaring schoof over Twello en ik kon eindelijk een paar plaatjes schieten. Op dat moment was ongeveer 22% van het oppervlak van de zon verduisterd door de maan.

De zon werd voornamelijk verduisterd door de zuidelijke kant van de Maan: de kant met de meeste hoge bergen. Dit was goed te merken: het silhouet van de maanrand was opvallend pokdalig.

Het mooiste van deze verduistering was het moment waarop de maan precies voor een zonnevlek schoof. Prachtig te zien bij hoge vergroting!