Categoriearchief: Waarneemverslagen

Twellose Tuinsessie: eindelijk begonnen aan de H400 lijst

Heel gek: ik neem al jaren waar, maar van gestructureerd een lijst afwerken is het nooit gekomen. Zelfs het loggen van de Messierlijst heb ik nooit voltooid! Maar sinds ik me een beetje verdiept heb in hoe Skysafari op mijn telefoon werkt, en na wat handige tips van medewaarnemers op La Palma ben ik een soort van om. Een planning of lijst van tevoren maken is eigenlijk niet nodig, want je selecteert gewoon in de app een lijst met H400 objecten in het sterrenbeeld wat op dat moment toevallig gunstig staat en zwiepen maar. Je kan zelfs aangegeven dat alleen de objecten worden getoond die je nog niet hebt waargenomen, dus tel uit je tijdswinst. Het kunnen inzoomen en de hoge grensmagnitude is een extra voordeel. Een papieren atlas gebruik ik nu helemaal niet meer – wie had dat gedacht van zo’n ouderwetse knakker!

De afgelopen jaren is het vanwege mijn werkrooster wel lastiger geworden om echt halve nachten op donkere locaties te gaan staan, en worden dat soort uitstapjes geringer. Vanuit de achtertuin waarnemen in de bebouwde kom van een groot dorp is niet ideaal, maar wel een stuk laagdrempeliger. Zeker met mijn nieuwe werkplaatsje achterin de tuin (waarin de kijker permanent opgebouwd klaar staat) is even een uurtje waarnemen prima te doen. Het merendeel van de lijst zal dus helaas wel vanonder een matige hemel gelogd worden.

Maar goed, het waarneemverslag dus. Afgelopen dinsdag en woensdag was het helder en ben ik in mijn achtertuin in Twello begonnen aan de H400 (+ wat andere snoepjes). Ik ben in de schemering laag boven de schuur begonnen met een mooi object voor matige hemels: een klein planetair neveltje…

Dinsdag 29 oktober 2019, achtertuin Twello, 300mm f/4 Propdob

19:00u: NGC 6818 – Little Gem Nebula:
Planetaire nevel. Op 21 graden hoogte nog net mee te pakken boven het schuurdak van de buren. Bij 50x al te onderscheiden van een ster als wazig bolletje. Steeds verder doorvergroten naar uiteindelijk 220x toont een mooie, heldere schijf, bijna perfect rond. Hij lijkt zeer egaal verlicht zonder verdonkering in het centrum of iets dergelijks. Doet denken aan Neptunus bij zeer hoge vergroting, enigszins grijsblauw van kleur .

19:15u: NGC 6802
Open sterrenhoop. Het beroemde clustertje ten noordoosten van de Kleerhanger. Overduidelijk op astrofoto’s, maar vidsueel eigenlijk best zwak. Vormeloze vlek van onopgeloste sterretjes met daarin slechts een paar los te onderscheiden speldeprikjes van sterren. Spectaculair wordt het bij geen enkele vergroting, maar toch wel mooi om te zien. Beetje bolhoop-achtige indruk.

19:45u: NGC 6823
Open sterrenhoop. Ken je die ammonietensoort met zo’n half afgerold huisje? Nou, dat dus. Een langgerekte krul van sterren, beginnend aan de noordoostzijde en via het westen omhoog naar het midden “spiraalt”. Weinig sterren, dus een beetje fantasie voor deze vorm is wel nodig. Het centrum van de krul bestaat uit een compact groepje van 4 sterretjes. Het cluster vult in totaal ongeveer een derde van het beeldveld in de 22mm LVW.

19:55u NGC 6830
“Middelgrote” open sterrenhoop. De helderste sterren vormen een opvallend symmetrisch patroon: een langgerekt kruis, met een ruitvorm rond het centrum. Veel zwakke achtergrondsterren, allemaal netjes gegroepeerd binnen het gebied van dat kruis. Zou best een leuk object kunnen zijn om eens beter te bekijken onder een echt donkere hemel.

20:10 NGC 6882 & 6885
Twee open sterenhopen vullen het volledige beelveld van de 22mm LVW. Vijf zeer heldere sterren domineren het beeld, waaronder 19 VUL en 20 VUL. Het gedeelte rondom 20 VUL (NGC 6882) is het opvallendst, terwijl het stuk rond 19 VUL nauwelijks te onderscheiden is van NGC 6882 of de melkwegsterren. Misschien best leuk in een kleinere telescoop, maar in de 30cm is het niet veel aan…

20:20u NGC 6940
Open sterenhoop, groot en beeldvullend in de 22mm LVW. Best een mooi cluster, met veel variatie in helderheid. Mooie langgerekte blob zwakkere sterren aan de zuidkant. Aan de noordkant is de hoeveelheid zwakke sterren beduidend minder en is het gebied tussen de heldere sterren nagenoeg leeg. Mooi object! (voor een sterrenhoop…)

De open sterrenhopen komen me nu eigenlijk wel een beetje Die Nase uit, dus ik begin aan de stelseltjes in Pegasus.

Lees verder

Het grote 2017 eclips-verslag (inclusief video)

Hier dan eindelijk het volledige verslag van de zonsverduistering van 21 augustus 2017, welke we prachtig hebben kunnen zien vanaf de prairie in Wyoming, USA. De eclips was een belangrijk onderdeel van de camper-roadtrip die ik samen met mijn vrouw en zoon (8) door het westen van de Verenigde Staten maakte. De planning begon al minstens een jaar van tevoren met het reserveren van een camping in de totaliteitszone. Het oosten van Wyoming had klimatologisch gezien de beste papieren voor helder weer, maar het is ook één van de dunst bevolkte en minst toeristische gebieden in Amerika. Er zijn daar dus nauwelijks campings en vanwege de verwachte megadrukte op de dag van de verduistering stond het vastleggen van de overnachtingen rondom ‘eclipse day’ bovenaan het lijstje. We kozen voor een kleine camping in Lusk, een piepklein stadje in een verder totaal verlaten omgeving. Eigenaren Bruce en Jane hadden slechts vaag over de aankomende eclips gehoord en begrepen in eerste instantie niet goed waarom mensen in hemelsnaam meer dan één dag kwamen overnachten in Lusk, en dat ook nog een jaar van tevoren gingen reserveren (de maanden erna werd ze dat overigens wel duidelijk)!

Ongeveer halverwege onze roadtrip kwamen we op 19 augustus aan in Lusk. De kleine camping stond al redelijk vol met eclipsgangers en ook mede-eclipsjager Harro, waarmee we vóór aanvang van de reis al op deze plek hadden afgesproken, was al met vrouw en kind aanwezig. We deelden met onze kleine campervans één kampeerplek. Dat kon makkelijk, want kampeerplaatsen in Amerika zijn ingericht op megagrote kampeerbussen, formaatje touringcar (waar dan weer een auto achter gehangen wordt).

Met onze kleine campervans op één plek: gezellig!

In het midden campingeigenaar Bruce. Geweldige, markante kerel. En ja, dat is allemaal zijn eigen haar.

Naast ons op de camping zaten Ron en Kate; zij waren vanuit Louisiana naar Lusk gekomen voor de eclips én voor een bezoek aan hun vriend Tim, de eigenaar van een grote ranch vlakbij. We raakten met ze in gesprek en ze nodigden ons uit om de verduistering te komen bekijken op de ranch. Nu bleek die ranch ook nog eens precies ten zuiden van Lusk te liggen, vrijwel tegen de centrumlijn van het eclipspad. Dat zagen we wel zitten! Op 20 augustus, de dag voor de verduistering, werden we ontzettend gastvrij ontvangen bij Tim thuis en zijn we samen met een klein groepje gasten, waaronder Ron en Kate, met Jeeps en kleine 4WD-terreinwagens het gebied gaan ‘verkennen’ op zoek naar de ideale spot voor de volgende dag. Het landgoed was enorm; ik weet niet meer hoeveel acres het waren maar vanaf de hoogste heuvel van het terrein kon je rondom tot op de horizon kijken; allemaal van Tim. Waanzinnig. Eigenlijk was er op de hele ranch geen slechte waarneemplek te vinden, maar de top van de hoogste heuvel was gewoon perfect. 360 graden rondom zicht, en echt in the middle of nowhere; ideaal! Deze plek zou het worden. De weersverwachting was ook prima, dus wat kon er nog mis gaan…?

DE heuvel

Lees verder

Eindelijk! Noorderlicht in Nederland!

noorderlichtTotaal onverwacht werd de Aarde op dinsdag 17 maart 2015 geraakt door een krachtige storm van geladen deeltjes afkomstig van een uitbarsting op de Zon. Dit veroorzaakte rondom de polen prachtig poollicht, en de storm was krachtig genoeg om (met moeite) zichtbaar noorderlicht te veroorzaken in Nederland. Ik ben met waarneemmaatjes Steven, Bart en Robbert op een redelijk donker plekje bij Nijbroek op de uitkijk gaan staan en na het invallen van de duisternis was het meteen raak. Een gloed boven de horizon met af en toe pilaarvormige uitschieters die langzaam van helderheid veranderden en verplaatsten. Visueel was alles zeer subtiel zichtbaar, maar fotografisch was het veel spectaculairder met duidelijke kleuren en structuren. Na ongeveer uur werd het minder en was de show alweer grotendeels voorbij. Het is de tweede keer in mijn leven dat ik poollicht zie (de eerste keer was op de legendarische avond van 6 april 2000), dus ik ben zo blij als een klein kind! (klik op de afbeelding voor een grotere versie)

Nova Delphinus 2013 – nieuwe foto’s

De op 14 augustus ontdekte nova in het sterrenbeeld Dolfijn is nog steeds erg helder. Hij is al wat over zijn top heen, en zakt heel langzaam terug in helderheid. Helaas was het tijdens zijn maximum (ongeveer magnitude 4,7)  bewolkt in Nederland, maar gisteravond heb ik de nova opnieuw op de foto kunnen zetten. Ten tijde van deze opname was de visuele helderheid nog steeds ongeveer magnitude 5,0. Met de verrekijker was hij dus weer zeer makkelijk te zien, maar omdat deze avond het maanlicht behoorlijk stoorde kon ik hem niet terug vinden met het blote oog. Ik heb dit keer een 13mm lens gebuikt, want ik wilde ook de nabij gelegen Messierobjecten M27 en M71 er bij op hebben. Dat is gelukt! Klik op “Lees verder” voor de volledige versie van de foto, met de Messiers erbij. Even klikken op de afbeeldingen voor de volledige grootte. Lees verder

Een nieuwe ster – Nova Delphinus 2013

Als ik mensen vertel dat sterrenkijken mijn hobby is, krijg ik vaak de vraag: “En, heb je al een nieuwe ster ontdekt?”. Dat is is iets wat natuurlijk nooit gaat gebeuren, maar deze dagen is er wel iets te zien aan de hemel wat nog het meest lijkt op een nieuwe ster: een nova. Een exploderende ster in ons eigen Melkwegstelsel, die gedurende een korte periode veel helderder wordt dan daarvoor. Een ster die eerst te zwak om waargenomen te kunnen worden kan zo plotseling een helder object aan de hemel worden. Twee dagen geleden ontdekte een Japanse amateurastronoom een sterretje op één van zijn astrofoto’s die op eerdere foto’s niet te zien was. Het nieuwe stipje in het sterrenbeeld Dolfijn (hier ’s avonds vrij hoog in het zuiden te zien) bleek een nova te zijn. De afgelopen dag is het stipje langzaam helder geworden en gisteren was het zelfs mogelijk om hem met het blote oog te zien, als je tenminste precies weet waar je moet kijken. Een zeldzame gebeurtenis, en in amateurastronomen-land is Nova Delphinus 2013, zoals hij officieel heet, het gesprek van de dag.

Gisteravond klaarde het gelukkig op en heb ik de nova eerst heel makkelijk kunnen vinden vanuit de achtertuin met de verrekijker: een helder witgeel puntje. Later in de nacht, toen het maanlicht wat minder stoorde kon ik hem ook vrij makkelijk met het blote oog zien! Ondertussen heb ik ook nog een foto kunnen maken, en kwam er nog een knalheldere Perseïde-meteoor overzeilen. Mijn dag kon dus niet meer stuk! De nova had ten tijde van mijn opname een helderheid van ongeveer magnitude 5.1, maar helderheidsschattingen van de afgelopen uren geven aan dat hij steeds helderder wordt. Voor wie zelf eens wil gaan speuren naar dit object, hier zijn wat zoekkaartjes: http://www.astroblogs.nl/2013/08/15/heldere-nova-ontdekt-in-het-sterrenbeeld-dolfijn/

Klik op “Lees verder” voor de volledige foto. De nova is rood omcirkeld. Linksonder is het sterrenbeeld Dolfijn te zien en rechtsonder Collinder 399 (De Kleerhanger). Er zijn ook verschillende deepsky-objecten terug te vinden zoals M71 en M27. Lees verder

La Palma 2013 – Waarnemen onder een laagje stof…

 

De afgelopen week ben ik voor de derde keer op vakantie geweest naar het prachtige Canarische eiland La Palma. Naast de prachtige natuur is La Palma bij sterrenkijkers vooral bekend vanwege de stikdonkere en kraakheldere sterrenhemel. Veel professionele sterrenwachten zijn daarom ook gevestigd op het hoogste punt van het eiland. De voorgaande keren heb ik daar 100% van kunnen genieten, maar dit jaar liep het wat waarnemen betreft toch iets anders…

Woestijnstof hoog in de atmosfeer veroorzaakt dagenlang heiigheid boven het hele eiland

In de dagen dat ik het waarnemen gepland had bleek het namelijk helemaal niet zo kraakhelder te zijn. In tegendeel: een grauwe geelgrijze sluier hing over het het hele eiland; overdag scheen de zon er maar lafjes doorheen, ’s nachts was de transparantie ook niet veel soeps.  Op de satellietbeelden was te zien dat niet alleen de Canarische eilanden onder de grauwsluier lag, maar een groot deel van het continent. Waarschijnlijk woestijnstof uit de Sahara, opgewaaid tot hoog in de atmosfeer. Iets wat wel vaker de waarnemingen van de sterrenwachten belemmert, en nu dus ook dikke pech voor mij… Op de foto rechts zie je hoe dat er overdag uit ziet. Zoek de horizon. Wat het ’s nachts voor het sterrenkijken betekent valt te raden.

Nu was gelukkig niet alles kommer en kwel, want er was nog best wat te zien. Een sterrenhemel die vergelijkbaar was met een gemiddelde nacht op mijn waarneemstek in Nederland, maar dan wel veel zuidelijker gelegen waardoor er veel objecten zichtbaar zijn die in Nederland nooit boven de horizon komen, of heel laag in de lichtvervuiling blijven. Ik heb dus wel gewoon anderhalve nacht waargenomen! De eerste nacht (1 augustus) op een grindweg/karrespoor in de buurt van het vakantiehuisje, een paar nachten later op één van de hoogste bergtoppen van het eiland. De telescoop die ik mee had was de 300mm f/4 Sumerian Optics Alkaid van waarneemmaatje Steven.
Lees verder

Komeet C/2011 L4 (PanSTARRS)

Deze periode is er een vrij heldere komeet zichtbaar aan de avondhemel, komeet C/2011 L4 PanSTARRS. Hij zou niet hoog boven de westelijke horizon uitkomen en vooral in de eerste dagen alleen vlak na zonsondergang zichtbaar zijn. Ondanks zijn uitzonderlijke helderheid zou het dus toch een lastige waarneming kunnen worden. De eerste dag dat de komeet in onze regionen boven de horizon uit zou piepen, was het bewolkt. Maar in de middag van dinsdag 12 maart klaarde het op en leek het erop dat het die avond toch echt zou gaan gebeuren…

Lees verder

Expeditie! De Venusovergang 2012 boven de Baltische Zee

Op de vroege ochtend van 6 juni 2012 zou het dan echt gaan gebeuren: de planeet Venus zou precies voor de Zon langs schuiven. Vanuit de Benelux zou slechts het laatste uurtje van dit verschijnsel zichtbaar zijn. Een extreem zeldzame gebeurtenis, de volgende keer is pas in 2117!  Dit kon ik dus gewoon niet missen, een tweede kans om dit te bekijken komt er simpelweg niet meer tijdens mijn leven. De weersverwachting waren redelijk gunstig, tot enkele dagen terug… Het werd langzaam maar zeker duidelijk dat er precies vóór het tijdstip van de Venusovergang een wolken- en regengebied vanuit het zuidwesten het land in zou trekken. Dramatisch nieuws!

De voorspellingen werden met het uur beroerder, en daarom ben ik gaan zoeken naar een alternatieve locatie. Er mocht vanwege de extreme zeldzaamheid van dit verschijnsel best iets uit de kast getrokken worden, dus wat mij betreft zou iedere wolkenloze locatie binnen 500km een optie zijn. Omdat het wolkengebied vanuit het zuidwesten het land binnen zou komen drijven, zou de beste “vlucht” richting het noordoosten zijn, met vrij uitzicht tot op de horizon in die richting. Een heuse waarneem-expeditie dus! Ik kwam uiteindelijk met behulp van weerkaarten en Google Maps uit bij een plek in het uiterste noorden van Duitsland; de Baltische Zeekust in de buurt van Lübeck… Lees verder

Samenstand Venus en Jupiter

Vanavond (en ook de komende dagen nog) staan de planeten Venus en Jupiter vlak bij elkaar aan de avondhemel. Ik heb van de gelegenheid gebruik gemaakt om een fotootje te maken, in een weiland vlakbij mijn huis. Venus is duidelijk de helderste van de twee. Bekijk dit tweetal rond 19.00 ’s avonds in het westen.

(Klik op de foto voor een grotere versie)

Maansverduistering 10 december 2011: totaal en gedeeltelijk tegelijk

Vandaag vond er voor de tweede keer dit jaar een totale Maansverduistering plaats. De Aarde staat dan precies tussen de Maan en de Zon waardoor de schaduw van de Aarde de Maan volledig bedekt. Qua omstandigheden leek hij behoorlijk op die van afgelopen juni, alleen kwam de Maan vandaag pas op ná de totale fase. Alleen het laatste stukje, een gedeeltelijke verduistering, was nog te zien. Net als in juni had ik weinig hoop op een goede zichtbaarheid. Alles zou zich heel erg laag boven de horizon afspelen en het weer in december is meestal ook niet al te best.

Maar wat een geluk: de hele dag bleek heerlijk zonnig te zijn en ook op het moment dat de verduisterde Maan zou opkomen was het compleet wolkenloos. Ik had van tevoren al gepland dat de Bomendijk bij Wilp (5 min, vanaf mijn huis) een zeer geschikte plek zou zijn om de verduistering te bekijken. Vrij uitzicht tot op de horizon in de goede richting was erg belangrijk. Om 16.00 stond ik met mijn camera en een geleende telescoop (een 80mm f/6 APO, bedankt nog Steven!) op de dijk in afwachting van wat komen zou. En ja: om 16:30 uur zag ik opeens een zwak oranje sikkeltje op de noordoostelijke horizon!

Lees verder