Tag archieven: moon sketch

Maanschets: Hansteen en Billy in de 25″

Dinsdagavond, net thuisgekomen na de late dienst, helder. De Maan is bijna vol en staat op een graadje of 30 boven de horizon in het zuiden. Aan enkele laagstaande sterren te zien lijkt de seeing heel behoorlijk en (met de prachtige waarneemsessie van zaterdagavond nog in het hoofd) rol ik de ombouw van de grote Dobson de tuin in.
De eerste blik door het oculair valt wat tegen: de seeing is helaas niet zo goed als ik hoopte. Na een uurtje koelen met de ingebouwde ventilatoren knapt het behoorlijk op, maar het wordt helaas niet zo top als zaterdag. Op momenten met de minste luchtonrust ligt de maximaal zinvolle vergroting rond de 300x – ik besluit dat het goed genoeg is voor een maanschets!

Vooral Vallis Schröteri ligt er perfect bij, en schreeuwt: “schets mij, schets mij, schets mij!”, maar ik kies voor het meer bescheiden kraterduo Hansteen (45km) en Billy (46km). Bijna exact even groot, maar toch erg verschillend. Hansteen lijkt een wat diepere bodem te hebben en een centrale “piek” is zichtbaar, evenals wat terrassen en lichtere details op de bodem. Aan de zuidwestkant volgt een smalle Rima een ongebruikelijke route richting een duo van kleinere kratertjes, waaronder Hansteen B. De noordelijke kraterrand is minder uitgesproken en loopt subtiel over in een soort hoogvlakte.

Billy is compleet anders: helemaal volgelopen met lava, waardoor een donkere vlakke gietvloer is onstaan. Ook in de momenten van de beste seeing is vrijwel geen enkel detail op die bodem zichtbaar. De kraterrand is smal, steil en scherp.

Heel apart is het berggebied Mons Hansteen. Het heeft de vorm van een smalle waaier, of een brede voetafdruk. De bergen zijn felwit en liggen geïsoleerd in een wat donkerder vlak gebied. Het doet me een beetje denken aan Uluru in Australië. Veel detail zichtbaar: ribbels en kloofjes.

De schets is gemaakt op zwart papier met een wit pastelkrijtje (voor de achtergrond) en een wit + zwart pastelpotloodje voor de fijnere details. Visueel waren er nog veel meer en fijnere details zichtbaar, maar na meer dan twee uur schetsen vond ik het wel mooi geweest. Wat een heerlijk rustgevende waarneemsessie was dit!

Maanschets: Clavius

Bizar: precies een week geleden zat ik achter de telescoop bij een temperatuur van -9 graden, gisteren was dat een aangename +9 graden! De maan stond rond 20:00u al hoog in het zuiden, en de seeing was prima. Eigenlijk is het dan praktisch verplicht om een maanschets te maken, dus al snel kwam het witte potloodje uit de koffer.

De nieuwe 102mm refractor gaf een haarscherp beeld; 204x vergroten was geen enkel probleem. Ik koos ervoor om de grote krater Clavius (225km) te tekenen: iets wat ik al langer wilde doen, maar nooit echt goed aandurfde. Er is zoveel detail te zien dat het lastig is om een tekening af te krijgen voordat de schaduwen weer heel anders staan. De kratervloer was naast de vier bekende kraters bezaaid met nog veel meer kleine putjes, ik heb ze niet eens allemaal kunnen tekenen. Bovendien werden ze door de snel verslechterende seeing steeds minder goed zichtbaar…

Omdat het beeld door de refractor met zenitspiegel 180 graden gespiegeld is, heb ik de schets na het inscannen weer in de goede oriëntatie gezet. Verder heb ik geen bewerkingen toegepast. Op de originele tekening is Clavius ongeveer 10cm in diameter.

De tekening is klaar! Rechts zie je een klein zaklampje aan de focuser hangen: zo hou ik mijn handen vrij tijdens het schetsen

Maanschets: krater Gassendi bij slechte seeing

Omdat de weersverwachtingen weer een heldere nacht voorspelden, heb ik de 127mm Maksutov ’s middags al buiten gelegd. Zo zou hij mooi op temperatuur zijn bij thuiskomst, en zou ik meteen kunnen beginnen met het tekenen van de maan bij hoge vergrotingen. De kijker was inderdaad prima afgekoeld, maar de atmosferische seeing bleek helaas slecht. Hierdoor bleef de bruikbare vergroting onder de 200x, met slechts heel af en toe een momentje haarscherp beeld.

Maar goed, ik moest en zou een schets maken, dus pakte ik vol goede moed mijn potlood erbij en begon aan het tekenen van Gassendi: een flinke krater van zo’n 110km in doorsnede aan de rand van de grote, met lava gevulde vlakte van Mare Humorum. Een deel van die lava is bij het ontstaan van Mare Humorum (waarschijnlijk ondergronds!) in de krater gevloeid, waardoor er aan de zuidwestelijke kraterrand een vrijwel vrije opening is ontstaan.

Op de kraterbodem waren veel onregelmatigheden te zien. Natuurlijk de overduidelijke centrale bergen, maar ook vage ringvormige structuren, concentrisch met de kraterrand.

Inmiddels stond de zon boven de krater vrij hoog, waardoor de beroemde “rimae” op de kratervloer helaas niet of nauwelijks meer zichtbaar waren (de seeing hielp ook niet mee uiteraard). Toch waren de piepkleine kratertjes in de hoofdkrater wél te zien. Ten zuidwesten van de centrale bergen zag ik er twee.

(Off topic detail: in de tuin was ondertussen een klein slachtpartijtje aan de gang: kat Puk had een spitsmuis gevangen, en het hoge gepiep van het arme beestje hield wel een minuut of tien aan, voordat de kat eindelijk besloot om hem alsnog op te eten.)

Schets: Maankrater Bullialdus

Gisteren zat ik toch al in de tuin vanwege een prachtige samenstand van de planeet Venus en de Pleiaden, dus het was een kleine moeite om de telescoop ook weer eens even op de Maan te richten. Met een prima seeing en een goed afgekoelde telescoop nodigde het zelfs uit tot een schetsje!

Als onderwerp voor mijn schets koos ik voor de vrij geïsoleerd liggende krater Bullialdus en zijn directe omgeving.
Bullialdus (diameter 61km) is een grote krater en heeft zeer opvallende terrasvormige binnenwanden. In het midden van de vlakke kratervloer staat een flinke centrale berg, met meerdere toppen. Vanaf die bergtoppen loopt een wat verhoogd langwerpig gebied richting het zuidwesten. De buitenrand van de krater toonde ontzettend veel rimpelige details, te veel om in een korte tijd nauwkeurig te tekenen. Fraai ding, een beetje het kleine broertje van Copernicus! Direct ten zuiden van de grote krater liggen Bullialdus A en Bullialdus B: ze lijken erg op elkaar, en bij beiden zag ik duidelijke terraswanden. De tekening is gemaakt met een wit pastelpotlood op donkergrijs papier. Noord is boven, west is links.

Maanschets: Bullialdus en omgeving

Schets_Bullialdus_20150428_900pxGisteravond was het mooi transparant en de Maan stond al vroeg genoeg hoog in het zuiden om al in de avondschemering te kunnen beginnen met waarnemen. Gelukkig maar, want ik moest de volgende dag er al weer om 5 uur uit… Omdat ik toch zo vroeg mogelijk mijn bed in wilde heb ik een niet al te moeilijk gebied uitgezocht om te tekenen: krater Bullialdus en zijn directe omgeving.
Bullialdus (diameter 61km) is een grote krater en heeft zeer opvallende terrasvormige binnenwanden. Bovenop de noordrand lijkt een langgerekt kratertje te liggen, maar dit zou ook een toevallige vorm van de kraterrand kunnen zijn. In het midden van de vlakke kratervloer staat een flinke centrale berg, met meerdere toppen. De buitenranden van de krater toonden veel rimpelige details, te veel om in een korte tijd nauwkeurig te tekenen. Fraai ding, een beetje het kleine broertje van Copernicus! Direct ten zuiden van de grote krater liggen Bullialdus A en Bullialdus B: ze lijken erg op elkaar, maar alleen bij B zag ik duidelijke terraswanden aan de oostzijde (rechts op de tekening). Rechtsonder ligt krater Konig (23km), omdat deze dichter bij de terminator lag was de schaduw van de kraterwand langer waardoor de bodem nog vrijwel volledig in de schaduw lag. Pal ten noorden van Konig is ook nog het piepkleine kratertje Bullialdus F (6km) te zien.
De tekening is gemaakt met een wit pastelpotlood op zwart papier. Noord is boven, west is links.

Tekening: Vallis Schröteri en omgeving

Schets_Vallis_Schroteri_20140113_2030-2130u_Polarex75_170x_900px

Eindelijk was het gisteren echt helder met goede seeing, de laatste tijd een zeldzame combinatie. Ik heb heerlijk de hele avond in de tuin gezeten met de oude Polarex om de bijna volle Maan en Jupiter te bekijken. Het was heerlijk windstil, dus geen verkleumde vingers: ideaal weer om een tekeningetje te maken. De Maanfase was ideaal voor wat mij betreft één van de mooiste formaties op het Maanoppervlak: de krater Aristarchus (40km) met de kronkelende Vallis Schröteri (totale lengte 160km). Het is een zeer bekend gebiedje en ik heb hetzelfde stukje maan al eens eerder getekend, met dezelfde kijker maar in bar koude omstandigheden: http://www.roelblog.nl/2012/02/koudste-waarneming-ooit-vallis-schroteri/. Deze keer was het veel aangenamer en ik heb ook lekker de tijd genomen: van 20.30u tot 21.45u was ik lekker aan het priegelen met de pastelpotloodjes. Door de prima seeing was het beeld nog haarscherp bij 171x. De vorige tekening van Vallis Schroteriwas op grijs papier, maar deze keer heb ik zwart papier gebruikt. Alles is met één potloodje getekend, dus alle verschillen in helderheid zijn van het potloodje zelf of door middel van uitvegen met de vinger aangebracht. Vooral de zeer heldere gebiedjes zoals de bodem van Aristarchus zijn dan lastig, het pastelkrijt hecht heel moeilijk op een laagje krijt dat al diep in het papier is gewreven. Door het oculair waren natuurlijk nog meer fijne details te zien, maar zelfs in een vrij leeg gebiedje op Maan is het bijna onmogelijk om echt alles te tekenen. Rechtsonder op de tekening is de krater Schiaparelli (25km) te zien.

 

Ich bin ein Moonhopper!

Leuk! Mijn pasteltekening van de lavavlakte Sinus Iridium die ik op 14 april 2011 gemaakt heb, is gebruikt voor een nieuw Duits boek van Lambert Spix over het waarnemen van de Maan. Het boek is getiteld “Der Moonhopper”, en is onder andere bij Bol.com te bestellen. Meer info over dit boek: KLIK!

Lees verder →

Pasteltekening: Maan met asgrauw schijnsel

Opnieuw een pasteltekening nagetekend van verschillende foto’s. Eén van de mooiste dingen om met het blote oog of door een laag vergrotende telescoop te bekijken vind ik nog altijd de smalle maansikkel met “asgrauw schijnsel”. Het is in de herfst het best te zien in de ochtenden voor nieuwe maan en in het voorjaar in de avonden na nieuwe maan.

Laag boven de horizon is dan de smalle maansikkel te zien, maar de donkere zijde van de maan is ook zichtbaar als een grijze bal. Met een verrekijker of een telescoop zijn daarin zelfs de maanzeeën prima te zien. Wat we zien is het zonlicht dat via de aarde op de maan valt, want op dat moment is de Aarde vanaf de Maan bekeken “vol” en weerkaatst dan extra veel licht. In combinatie met de vaak nog donkerblauwe achtergrond van de schemering is het altijd prachtig om te zien, helemaal als er ook nog een heldere planeet zoals Venus in de buurt staat. De eerstvolgende kans om het asgrauwe schijnsel te zien zijn de ochtenden tussen 4 en 7 oktober.

26/27 juni: de laagste Volle Maan van het jaar

Volle Maan, 27 juni 2010, 00.00u - 02.00u, 60mm f/6,9 refractor, K18mm. Opklikken voor grote versie

Afgelopen nacht was het Volle Maan. De Maan staat dan vanaf de Aarde gezien bijna precies tegenover de Zon, waardoor de hele zijde die naar de Aarde gericht is door de Zon wordt beschenen. Ik had in een ander bericht al eens verteld dat rond de periode van de langste dag de Zon niet meer zo ver onder de horizon zakt zodat het zelfs midden in de nacht nog een klein beetje blijft schemeren. En omdat de Maan er precies tegenover staat betekent dat dat hij ongeveer even ver boven de horizon komt als de Zon eronder. In de winter is het precies andersom. De Zon zakt heel diep onder de horizon, dus de Maan staat er dan pal tegenover hoog aan de hemel.

Gisteravond kwam de Maan dus zelfs op zijn hoogste punt niet meer dan een graad of 15 boven de zuidelijke horizon: de laagste Volle maan van 2010. Hij kwam weer net boven het dak van de overburen uit rond middernacht en mijn kleine telescoopje stond dus al snel weer op het bureau. Ondanks dat de vergroting laag moest blijven (je kijkt immers door vensterglas en bovendien verstoort de atmosfeer  het beeld behoorlijk door die lage stand) was het een prachtig gezicht.

De tekening heb ik opnieuw gemaakt met een wit pastelpotlood op zwart A3-papier. De cirkel die ik trok voor de Maanschijf is iets meer dan 20 cm in diameter; voor mij de ideale afmetingen om te tekenen. Niet te groot zodat je niet een halve nacht aan het tekenen bent, maar ook niet te klein. Over deze tekening heb ik 2 uur gedaan: tot nu toe mijn record!

(Omdat mijn refractor een gespiegeld beeld geeft heb ik de tekening met Photoshop teruggespiegeld zodat de orientatie weer hetzelfde is als in werkelijkheid)

Wassende Maan vanuit de achtertuin

Het is de week van de langste dag. Dat is leuk wanneer je gaat barbequen, maar voor een amateurastronoom is dit de slechtste periode van het jaar. Pas na middernacht is het donker genoeg om serieus wat te zien, en zelf in het diepst van de nacht blijft het toch een beetje schemeren boven de noordelijke horizon. Gelukkig is er een object dat zelfs in de schemering prima te bekijken is: de Maan

Gisteravond stond de Maan laag in het zuidwesten, dus prima te zien vanuit mijn achtertuin. Gewapend met een klein telescoopje, een wit pastelpotlood, een zwart A-4’tje en een biertje heb ik heerlijk comfortabel een tekening van de Maan kunnen maken. Er hing wel een klein beetje sluierbewolking, maar daar prikte hij makkelijk doorheen. De basis voor mijn tekening was een halve cirkel van 15cm doorsnede. Het kleine telescoopje (60mm f/6,9) was voorzien van een 20mm Kellner oculair. Dat gaf een vergroting van 21x. De tekening is gemaakt tussen 21.00 uur en 22.00 uur, dus nog voor zonsondergang.

Lees verder →