Op vrijdag 20 maart zou er een gedeeltelijke zonsverduistering zichtbaar zijn, waarbij de zon vanuit Nederland voor meer dan 80% verduisterd zou worden, Een dergelijk grote eclips is sinds de grote verduistering van 1999 niet meer voorgekomen, dus deze móest ik gewoon zien! Op de avond van 19 maart kwam er echter opeens zeer dichte mist opzetten die waarschijnlijk niet op tijd zou gaan oplossen… Nu had ik ruim van tevoren al rekening gehouden met slecht weer en een noodzakelijke roadtrip naar een onbewolkt gebied, maar het begon nu toch allemaal wel erg spannend te worden. Enkele waarneemvrienden en ikzelf besloten om in ieder geval vroeg in de ochtend richting het oosten te rijden – hoe verder oostwaarts hoe meer kans op helder weer.

En zo geschiedde. Op de ochtend van de zonsverduistering om 7:00u nog even de satellietbeelden checken en inderdaad: alles potdicht boven Nederland, maar boven Duitsland grote opklaringen. Samen met mijn zoontje (5) en waarneemmaatje Steven snel de auto in en rijden maar.

Onderweg voegden Robbert en Tom zich bij ons, maar na twee uur rijden nog steeds geen blauw stukje lucht te zien. In de buurt van Melle leek het wat open te trekken, maar dat bleek zeer kortdurend te zijn. Nog verder naar het oosten dan maar. De eclips was inmiddels al begonnen…

Eindelijk, na meer dan 200km rijd brak dan eindelijk het wolkendek en reden we opeens onder een volledig blauwe (maar ietwat heiige hemel). Direct de eerste aflag genomen en stomtoevallig op een prachtig boerenweggetje tussen de weiland beland. Perfect!! Het was ondertussen al bijna 10:00u, drie kwartier voor het maximum. Behoorlijk op het nippertje dus.

Het eerste wat ik deed was het neerzetten van twee pinhole camera’s gemaakt van twee blikjes met fotopapier erin voor een langbelichte opnames van de hele verduistering:

Nadat deze knutselwerkjes waren opgesteld konden de telescopen en de eclipsbrilletjes worden uitgeladen. Het was nog goed zonnig en als je niet beter wist was er niets dat er op wees dat er iets gaande was. Het was licht als normaal en op de akker voor ons was een boer rustig aan het ploegen. Hij keek wel een beetje vreemd naar al dat volk dat opeens verscheen met allerlei apparatuur, notabene op een weggetje waar je niet mag komen, maar hij ploegde ongestoord voort.

Rond 10:15u begon er voor de oplettende waarnemer toch wat te veranderen. Het licht werd duidelijk minder fel en de warmte van de zon werd minder voelbaar. Door de brilletjes en de telescopen was de zon al een vrij smalle sikkel geworden. Het meest bijzondere vond ik het beeld door de h-alpha Solarex. Protuberansen werden gedeeltelijk bedekt door de maanschijf: een uniek plaatje. In alle kijkers viel de rafeligheid van de maanrand op; maanbergen die afsteken tegen de zonneschijf.

Toen ging alles snel. De verduistering naderde zijn maximum (op deze locatie 81,5% om 10:41u) en er was onmiskenbaar “iets aan de hand” met het licht. De hemel kreeg een subtiel raar kleurtje, witte vlakken waren minder fel aan de ogen en wat gelig van kleur. De Zon gaf totaal geen warmte meer af.

Wanneer je met je vingers een rond gaatje vormde, gaf dat geen ronde projecties zoals normaal, maar duidelijke smalle sikkeltjes.

Er waren nog wat opvallende optische effecten. In de cameralens van mijn telescoop reflecteerde het licht van de zonnesikkel ook. Wanneer je de telefoon recht op de zon richtte en een foto maakte kwam de sikkel als spookbeelde omgekeerd terug onderin de opname! Op onderstaande foto’s zie je de zonsverduistering terug net boven de trekker en voor de montering van de telescoop.

De verduistering werd snel minder groot, de zonnewarmte en het licht werden langzaam weer normaal. Tussen het kijken en fotograferen was er tijd voor stroopwafels en echte percolatorkoffie! En natuurlijk moest er ook even een groepsfoto van de expedieleden worden gemaakt.

 

Rond 12:00u was de verduistering weer voorbij en was alles weer alsof er nooit iets gebeurd was. Apart: het viel me opeens op dat de vogeltjes uitbundig floten, hoewel ik eigenlijk niet heb opgelet of ze tijdens de verduistering stil waren. En terwijl wij nog enthousiast aan het napraten waren over deze succesvolle expeditie, was de boer nog steeds aan het ploegen. Hij leek niks van het het hele voorval te hebben gemerkt…

Op de terugweg bleek nog maar weer eens hoe een ontzettende mazzel we hebben gehad. Na tien minuten reden we dezelfde wolkenprut weer in waar we een paar uur eerder op het nippertje uitgereden waren. We zaten écht op het randje: kijk ook maar eens naar de satellietbeelden van die ochtend. Het blauwe stipje is onze waarneemplek…

Eenmaal thuisgekomen werd het opnieuw spannend. Wat hebben de fotoblikje geregistreerd. In een geïmproviseerde donkere kamer de blikjes voorzichtig open gemaakt, het fotopapier eruit gehaald en ingescand. En er stond wel degelijk wat op! De belichtingstijd was weliswaar zo’n twee uur, maar toch was de opname erg donker. Met de computer moest er dus nog behoorlijk aan getrokken worden om de voorgrond mooi zichtbaar te maken, maar ik ben meer dan tevreden: er staat precies op wat ik  hoopte.
Blikje nummer 2 had het grootste gaatje waardoor er wat meer licht binnen is gekomen. De voorgrond is vrij goed te zien maar het spoor van de zon is wat overbelicht. Toch is de helderheidsafname goed te zien; je ziet duidelijk op welk moment de eclips op zijn maximum was:

Blikje nummer 1 had een kleiner gaatje e heeft daardoor minder voorgrond opgepikt. Maar het lichtspoor is niet overbelicht en zeer duidelijk afgebeeld op het fotopapier:

Voor de duidelijkheid heb ik een extra grote uitsnede van alleen het spoor gemaakt. Het is goed te zien dat het spoor zwakker en smaller is rondom het maximum. Ook is het spoor niet symmetrisch, wat te maken heeft met de richting van het spoor ten opzichte van de stand van de zonnesikkel:

Wat een ochtend, en wat een geluk!